فضایل اهل بیت و رعایت حقوق آنان بدون افراط و تفریط
اهل بیت کسانی از خاندان پیامبر جهستند که صدقه بر آنان حرام است و عبارتند از: خاندان علی، جعفر، عقیل، عباس، بنو حارث بن عبدالمطلب، ازواج پیامبر جو دختران رسول الله خداوند میفرماید:
﴿إِنَّمَا يُرِيدُ ٱللَّهُ لِيُذۡهِبَ عَنكُمُ ٱلرِّجۡسَ أَهۡلَ ٱلۡبَيۡتِ وَيُطَهِّرَكُمۡ تَطۡهِيرٗا﴾[الأحزاب: ۳۳].
«به تحقیق خداوند می‌‌خواهد که پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و شما را آن طور که می‌سزاوارید، پاک نماید».
امام ابن کثیر /می‌‌گوید: «آنچه بدون شک با تدبر در قرآن فهمیده میشود این است که این آیه زنان پیامبر جرا در بر می‌گیرد خداوند میفرماید:
﴿إِنَّمَا يُرِيدُ ٱللَّهُ لِيُذۡهِبَ عَنكُمُ ٱلرِّجۡسَ أَهۡلَ ٱلۡبَيۡتِ وَيُطَهِّرَكُمۡ تَطۡهِيرٗا﴾[الأحزاب: ۳۳].
چون سیاق کلام خدا خطاب به آنان است و بعد از این آیه میفرماید:
﴿وَٱذۡكُرۡنَ مَا يُتۡلَىٰ فِي بُيُوتِكُنَّ مِنۡ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ وَٱلۡحِكۡمَةِ﴾[الأحزاب: ۳۴].
«ای زنان پیامبر! آیات خدا و سخنان حکمت آمیز [پیامبر] را که در منازل شما خوانده میشود، یاد کنید یعنی به آنچه خدای تبارک وتعالی [از کتاب و سنت بر پیامبرش] در خانه‌هایتان نازل فرموده، عمل کنید».
قتاده و دسته‌‌ای از علماء می‌‌گویند: «نعمتی را یاد کنید که خداوند شما [زنان پیامبر] را بر سایر مردم برتری داده است، و وحی فقط در خانه‌های شما [زنان پیامبر] نازل میشود، عائشه صدیقه دختر ابوبکر صدیق ساز همه به این نعمت شایسته‌تر است و رحمت فراگیر از همه بیشتر به او اختصاص دارد، چون فقط در بستر عائشه بر پیامبر جوحی نازل شده است».
بعضی از علما در این باره گفته‌‌اند: «چون در میان زنان پیامبر عائشه تنها زن باکره‌ای بود که پیامبر با او ازدواج کرد، و هیچ فردی غیر از پیامبر جبا او همبستر نشده [یعنی عائشه غیر از پیامبر با کسی دیگر ازدواج نکرده بود] لذا خداوند مناسب دانست که این ویژگی مختص عائشه لباشد و در این مرتبه و مقام بلند، منحصر بماند. بنابراین وقتی زنان پیامبر جاز اهل بیتش باشند خویشاوندانش به این نام شایسته و سزاوارترند» [۹۹].
اهل سنت و جماعت، اهل بیت پیامبر جرا دوست دارند و به وصیت پیامبر جکه در غدیر خم [نام مکانی است] فرمود، عمل میکنند، پیامبر جفرمود: «أُذَكِّرُكُمُ اللَّهَ فِي أَهْلِ بَيْتِي» «درباره اهل بیتم خدا را به یاد داشته باشید». لذا اهل سنت آنان را دوست میدارند و به آنان احترام می‌‌گذارند، چون محبت پیامبر جو احترام به او ایجاب می‌‌کند که این عقیده را درباره آنها داشته باشیم. و این محبت به کسانی از اهل بیت اختصاص دارد که پیرو سنت رسول الله و بر دین اسلام پایدار باشند. همانطور که سلف صالح‌شان عباس، علی و پسرانشان بر این دین پایدار بودند، اما کسی که با سنت مخالفت کند و بر دین اسلام پایبند نباشد، اگر از اهل بیت هم باشد، نباید محبتش را در دل داشته باشیم. لذا موضع اهل سنت و جماعت در خصوص اهل بیت میانه و منصفانه است که دینداران و ثابت قدمان اهل بیت را دوست میدارند و از کسانی که با اهل سنت مخالفت میکنند و از دین منحرف شده‌اند، اگر از اهل بیت هم باشند، اعلان بیزاری میکنند، چون صرف اهل بیت بودن و خویشاوندی پیامبر جهیچ سودی به آنان نمی‌رساند، مگر اینکه بر راه راست و دین خدا پایبند باشند. از ابو هریرهسروایت است «وقتی آیه
﴿وَأَنذِرۡ عَشِيرَتَكَ ٱلۡأَقۡرَبِينَ ٢١٤﴾[الشعراء: ۲۱۴].
بر پیامبر جنازل شد، برخواست و گفت: «أَوْ كَلِمَةً نَحْوَهَا - اشْتَرُوا أَنْفُسَكُمْ، لاَ أُغْنِى عَنْكُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا، يَا بَنِى عَبْدِ مَنَافٍ لاَ أُغْنِى عَنْكُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا، يَا عَبَّاسُ بْنَ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ لاَ أُغْنِى عَنْكَ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا، وَيَا صَفِيَّةُ عَمَّةَ رَسُولِ اللَّهِ لاَ أُغْنِى عَنْكِ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا، وَيَا فَاطِمَةُ بِنْتَ مُحَمَّدٍ سَلِينِى مَا شِئْتِ مِنْ مَالِى لاَ أُغْنِى عَنْكِ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا» [۱۰۰]. «ای جماعت قریش! – یا کلمه‌ای شبیه آن – خودتان را بخرید و نجات دهید که من نمیتوانم در قیامت هیچ نفعی به شما برسانم، ای عباس پسر عبدالمطلب! نمیتوانم هیچ نفعی به تو برسانم. ای فاطمه دختر محمد! از مالم هر چی می‌‌خواهی در اختیارت قرار می‌‌دهم، اما نمیتوانم در قیامت نفعی به تو برسانم».
و در روایتی دیگر آمده: «مَنْ بَطَّأَ بِهِ عَمَلُهُ لَمْ يُسْرِعْ بِهِ نَسَبُهُ» [۱۰۱]. «هر کس عملش او را عقب اندازد، نسبش او را جلو نخواهد انداخت».
اهل سنت و جماعت از کسانی که در محبت بعضی از اهل بیت غلو و زیاده‌روی میکنند و بر این باورند که معصومند، و نیز از نواصب که با اهل بیت واقعی دشمنی دارند و آنان را مورد طعن و سرزنش قرار می‌‌دهند، و از مبتدعین و خرافه پرستانی که به اهل بیت توسل میکنند و آنان را معبودانی غیر از خدا می‌‌دانند، تبری جسته و اعلان بیزاری میکنند.
اهل سنت درباره اهل بیت و دیگران روشی میانه و راهی صحیح انتخاب کرده‌اند، راهی که از افراط و تفریط، ظلم و زیاده‌روی عاری است. اهل بیت واقعی نیز غلو و زیاده‌روی درباره خود را ناپسند دانسته و از کسانی که در حق آنان مبالغه میکنند، خود را بری می‌‌دانند، علی ابن ابی طالب سکسانی را که در حق او غلو و زیاده روی کردند، با آتش سوزاند. ابن عباس بکار علی را درباره کشتن آنان تایید کرد، اما معتقد بود که کشتن با شمشیر، از سوزاندن بهتر است. علی سخواست عبدالله ابن سبأ سر دسته غالیان و مبالغه‌کنندگان را نزد او بیاورند تا او را بکشد. اما او با مخفی‌کردن خود از دست آنان فرار کرد.
* * *
[۹۹] تفسیر ابن کثیر. [۱۰۰] بخاری. [۱۰۱] مسلم.