توحید ۳
آیۀ ۱:
﴿أَلَمۡ تَرَ كَيۡفَ ضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلٗا كَلِمَةٗ طَيِّبَةٗ كَشَجَرَةٖ طَيِّبَةٍ أَصۡلُهَا ثَابِتٞ وَفَرۡعُهَا فِي ٱلسَّمَآءِ ٢٤تُؤۡتِيٓ أُكُلَهَا كُلَّ حِينِۢ بِإِذۡنِ رَبِّهَاۗ وَيَضۡرِبُ ٱللَّهُ ٱلۡأَمۡثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمۡ يَتَذَكَّرُونَ ٢٥ وَمَثَلُ كَلِمَةٍ خَبِيثَةٖ كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ ٱجۡتُثَّتۡ مِن فَوۡقِ ٱلۡأَرۡضِ مَا لَهَا مِن قَرَارٖ ٢٦ يُثَبِّتُ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِٱلۡقَوۡلِ ٱلثَّابِتِ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِۖ وَيُضِلُّ ٱللَّهُ ٱلظَّٰلِمِينَۚ وَيَفۡعَلُ ٱللَّهُ مَا يَشَآءُ ٢٧﴾[ابراهیم: ۲۴-۲۷].
«ای رسو‌ل‌خدا، آیا ندیدی که خداوند چگونه مثل زده است؟ کلمۀ پاکیزه مانند درخت پاکیزه (زیبایی) است که ریشۀ آن (در زمین) استوار است و شاخه‌هایش در آسمان می‌باشد. و آن درخت، به دستور پروردگار، همیشه میوه می‌دهد. خدا اینگونه مثل‌ها را واضح بیان می‌کند تا شاید مردم پند بپذیرند. و مثل کلمه‌ی پلید مانند درخت پلید (بی‌ثمر) است که ریشه‌ی آن (به قلب زمین نمی‌رود)، بلکه روی زمین قرار می‌گیرد و هیچ ثبات و بقایی ندارد. خداوند مؤمنان را با عقیده‌ی ثابت در دنیا و آخرت پایدار می‌دارد و ستمکاران را گمراه می‌کند، و خدا هرچه بخواهد، انجام می‌دهد».
حدیث: عن ابن عمرب قال: قال رسول‌ص: «بُنيَ الإِسْلامُ عَلَى خَمْسٍ: شَهَادَةِ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ، وَإِقَامِ الصَّلاةِ، وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ، وَحَجِّ الْبَيْتِ، وَصَوْمِ رَمَضَانِ» [۳].
ترجمه: ابن عمر می‌گوید: پیامبرخداصفرمودند:
«اسلام بر پنج پایه بنا شده است:
۱- گواهی دادن به اینکه معبودی جز الله وجود ندارد و محمد پیامبر خداست.
۲- اقامه‌ی نماز ۳- پرداخت زکات ۴-ادای حج
۵- روزه‌ی ماه مبارک رمضان».
توضیح: به محض اینکه کلمه‌ی طیبه «لا إله الا الله و محمد رسول الله»بر زبان جاری شود، انسان بکلی دگرگون می‌شود؛ زیرا او قبلاً کافر بود، اکنون مسلمان شده است. قبلاً کثیف و ناپاک بود، حالا پاک و نظیف شده است. قبلاً سزاوار خشم خدا بود، اینک مستحق رحمتش گردیده است. مفهوم کلمه‌ی طیبه این است که غیر از خدا هیچکس فرمانروا و فریادرس نیست و محمد پیام‌آور اوست.
«اله»؛ یعنی، کسی که مالک باشد، حاکم باشد، خالق باشد، پرورش‌دهنده و تربیت‌کننده باشد. شما با گفتن «لا اله الا الله» قرار می‌گذارید که دنیا فقط یک خدا دارد و آن هم، الله است. و به جز او، هیچکس دیگر، سزاوار خدایی نیست. خدای یکتا، مالک شما و مالک همه‌ی جهان و جهانیان است. خالق اوست. رزاق اوست، مرگ و زندگی به دست اوست. رنج و بلا هم از جانب اوست. اگر قرار باشد از کسی بترسیم، باید از او بترسیم. اگر قرار باشد از کسی بخواهیم، باید از او بخواهیم. اگر قرار باشد کسی را پرستش کنیم، باید او را بپرستیم. غیر از خدا، ما برده و بنده‌ی هیچکس نیستیم. و غیر از او هیچکس ارباب و صاحب اختیار ما نیست.
وظیفه‌ی اصلی ما تنها این است که از او اطاعت کنیم و در برابر دستورات او گردن نهیم. و برای تحقق این امر مهم، آن حضرتصبه عنوان پیامبر به سوی ما فرستاده شده است.
این است عهد و پیمانی که مؤمن با اقرار «لا اله الا اله و محمد رسول الله»با خدای خویش می‌بندد.
کلمه‌ی طیّبه، در واقع درخت تنومند ایمان است که اگر مستحکم شود و در قلب مؤمن ریشه بدواند، میوه‌های بسیار خوبی از آن به دست می‌آید. و در سایۀ آن، گفتار مؤمن، شیرین؛ دیدارش، خوش یمن؛ شنیدن کلامش، زیبا و اخلاق و رفتارش، ستودنی می‌گردد. برعکس، کلمه‌ی کفر، نهالیست خاردار و تلخ که ثمری ندارد و به فرض هم اگر ثمری داشته باشد، قابل استفاده نخواهد بود و با وزش کوچکترین باد و تکانی از جا کنده شده و از بین می‌رود.
[۳] متفق‌علیه.