عذاب و سختی قبر و نعمت‌های آن:
عذاب قبر برای ستمکارانِ شامل منافقان و کافران است، خداوند متعال می‌فرماید: ﴿...وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذِ ٱلظَّٰلِمُونَ فِي غَمَرَٰتِ ٱلۡمَوۡتِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ بَاسِطُوٓاْ أَيۡدِيهِمۡ أَخۡرِجُوٓاْ أَنفُسَكُمُۖ ٱلۡيَوۡمَ تُجۡزَوۡنَ عَذَابَ ٱلۡهُونِ بِمَا كُنتُمۡ تَقُولُونَ عَلَى ٱللَّهِ غَيۡرَ ٱلۡحَقِّ وَكُنتُمۡ عَنۡ ءَايَٰتِهِۦ تَسۡتَكۡبِرُونَ ٩٣﴾[الأنعام: ۹۳].
«... و (تعجب می‌کنی) اگر ستمکاران را بنگری، آن هنگام که در شداید مرگ فرو رفته‌اند و فرشتگان دست‌های خود را (به سوی آنان) دراز می‌کنند و می‌گویند جان‌هایتان را بیرون آورید؛ امروز بسبب آنکه بر خدا ناحق می‌گفتید و از تصدیق آیات او سرکشی می‌کردید عذاب خوار کننده‌ای می‌بینید».
و خداوندمتعال در مورد خاندان فرعون می‌گوید: ﴿ٱلنَّارُ يُعۡرَضُونَ عَلَيۡهَا غُدُوّٗا وَعَشِيّٗاۚ وَيَوۡمَ تَقُومُ ٱلسَّاعَةُ أَدۡخِلُوٓاْ ءَالَ فِرۡعَوۡنَ أَشَدَّ ٱلۡعَذَابِ ٤٦﴾[غافر: ۴۶].
«آن، آتش دوزخ است که بامدادان و شامگاهان (دوزخیان) بدان عرضه می‌شوند و اما روزی که قیامت برپا شود، خاندان فرعون را به شدیدترین عذاب دچار سازید».
و در صحیح مسلم از حدیث زید بن مسلم رویات شده است که پیامبرصفرمود: «فَلَوْلاَ أَنْ لاَ تَدَافَنُوا لَدَعَوْتُ اللَّهَ أَنْ يُسْمِعَكُمْ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ الَّذِى أَسْمَعُ مِنْهُ. ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَيْنَا بِوَجْهِهِ فَقَالَ تَعَوَّذُوا بِاللَّهِ مِنْ عَذَابِ النَّارِ. قَالُوا نَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ عَذَابِ النَّارِ فَقَالَ تَعَوَّذُوا بِاللَّهِ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ. قَالُوا نَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ. قَالَ تَعَوَّذُوا بِاللَّهِ مِنَ الْفِتَنِ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ. قَالُوا نَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الْفِتَنِ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ قَالَ تَعَوَّذُوا بِاللَّهِ مِنْ فِتْنَةِ الدَّجَّالِ. قَالُوا نَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ فِتْنَةِ الدَّجَّالِ» [۱۸].
«اگر بدین خاطر نمی‌بود که دیگر مرده‌هایتان را دفن نکنید، حتماً از خدا می‌خواستم که چیزی را که از عذاب قبر می‌شنوم به شما نیز بشنواند، سپس رویش را به طرف ما کرد و گفت: از عذاب آتش جهنم به خداوند پناه ببرید، گفتند: از عذاب جهنم به خداوند پناه می‌بریم، و گفت: از عذاب قبر به خداوند پناه ببرید، گفتند: از عذاب قبر به خداوند پناه می‌بریم، سپس گفت: از فتنه‌هایی که آشکار گشته و فتنه‌هایی که آشکار نشده است، به خداوند پناه ببرید، گفتند: از فتنه‌هایی که آشکار گشته و آنچه که آشکار نشده است، به خداوند پناه می‌بریم، سپس گفت: از فتنه‌ی مسیح دجّال به خداوند پناه ببرید، پس گفتند: از فتنه‌ی مسیح دجّال به خداوند پناه می‌بریم».
و اما نعمت‌های قبر: برای مؤمنان راستگو است، خداوند متعال می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ قَالُواْ رَبُّنَا ٱللَّهُ ثُمَّ ٱسۡتَقَٰمُواْ تَتَنَزَّلُ عَلَيۡهِمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ أَلَّا تَخَافُواْ وَلَا تَحۡزَنُواْ وَأَبۡشِرُواْ بِٱلۡجَنَّةِ ٱلَّتِي كُنتُمۡ تُوعَدُونَ ٣٠﴾[فصلت: ۳۰].
«هر آئینه آنان که گفتند پروردگار ما تنها خدا است سپس (بر گفته‌ی خود) استقامت کردند، فرشتگان به پیش ایشان می‌آیند (و مژده می‌دهند) که نترسید و اندوه مخورید و شما را بشارت باد به بهشتی که وعده داده می‌شدید».
و خداوند متعال می‌فرماید: ﴿فَلَوۡلَآ إِذَا بَلَغَتِ ٱلۡحُلۡقُومَ ٨٣ وَأَنتُمۡ حِينَئِذٖ تَنظُرُونَ ٨٤ وَنَحۡنُ أَقۡرَبُ إِلَيۡهِ مِنكُمۡ وَلَٰكِن لَّا تُبۡصِرُونَ ٨٥ فَلَوۡلَآ إِن كُنتُمۡ غَيۡرَ مَدِينِينَ ٨٦ تَرۡجِعُونَهَآ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ ٨٧ فَأَمَّآ إِن كَانَ مِنَ ٱلۡمُقَرَّبِينَ ٨٨ فَرَوۡحٞ وَرَيۡحَانٞ وَجَنَّتُ نَعِيمٖ ٨٩﴾[الواقعة: ۸۳-۸۹].
«پس آنگاه که روح شخصی به گلوگاه رسد (۸۳) و شما در این حال می‌نگرید (۸۴) و ما به او نزدیک‌تریم از شما، و لیکن شما نمی‌بینید (۸۵) پس اگر شما هرگز در برابر اعمالتان جزا و سزا داده نمی‌شوید (۸۶) آن روح را به بدن بازگردانید اگر راست می‌گویید (۸۷) پس اگر مرده از پیشگامان مقرّب باشد (۸۸) پس او را راحت و آسایش و گل‌های خوشبو و بهشت پُرنعمت است (۸۹)».
و از براء بن عازب ا روایت شده است که پیامبرصدر مورد مؤمنی که (مرده است،) آن هنگام که دو فرشته بر سر آرامگاهش می‌آیند، فرمود: «يُنَادِى مُنَادٍ فِى السَّمَـاءِ أَنْ صَدَقَ عَبْدِى فَأَفْرِشُوهُ مِنَ الْجَنَّةِ وَأَلْبِسُوهُ مِنَ الْجَنَّةِ وَافْتَحُوا لَهُ بَاباً إِلَى الْجَنَّةِ - قَالَ - فَيَأْتِيهِ مِنْ رَوْحِهَا وَطِيبِهَا وَيُفْسَحُ لَهُ فِى قَبْرِهِ مَدَّ بَصَرِهِ» [۱۹].
«ندادهنده‌ای از آسمان اعلام می‌کنند که: بنده‌ام راست گفت، پس از بهشت برای او بگسترانید، و از لباس بهشت او را بپوشانید، و برای او دری را از درهای بهشت باز کنید، گفت: پس، (مقداری) از آسایش و خوشی بهشت به او می‌رسد، و قبرش به اندازه‌ی دید چشمش فراخ می‌گردد».
و گروهی از اهل مکر و فریب، گمراه گشته و عذاب و نعمت‌های قبر را انکار می‌کنند، به گمان اینکه وجود عذاب و نعمت‌های قبر غیر ممکن است زیرا با واقعیت مخالفت دارد، می‌گویند: اگر یک میت را که در قبرش است بیرون آورده شود، همانگونه که بوده است، دیده می‌شود، و قبر با فراخی و تنگی خود تغییری نکرده است.
[۱۸] رواه مسلم، كتاب الجنة و صفة نعيمها و أهلها، باب عرض مقعد الـميت من الجنة والنار عليه، وإثبات عذاب القبر، والتعوذ منه، رقم (۷۱۴۲). [۱۹] رواه أحمد، كتاب حديث براء بن عازب، رقم: (۱۸۰۶۳)، و أبوداود، كتاب أول كتاب السنة، باب الـمسألة في القبر و عذاب القبر، رقم: (۴۷۵۳).