حرف آخر
دست یافتن به روش تابعین پیرامون نفوس از لابلای دهها مجلد مراجعی که شرح حال آنان را دربر گرفته است، کاری ساده نبود به ویژه که بسیاری از آن مراجع، مملو از غرائب و مبالغاتی بود که به هیچ وجه با حقانیت دین و سیرة آن بزرگان برگزیده همخوانی ندارد.
نگارنده ادعا نمیکند که به روش دقیق تابعین در تربیت نفوس دست یافته باشد، بلکه فقط به خطوط کلی و پایههای اساسی روش آن بزرگواران دست یافته است که خودشان به آن اشاره کردهاند و تا حد امکان از ذکر اقوال تابعین مشهور مانند: امام حسن بصری و عروه بن زبیر و سعید بن مسیب و طاووس و دیگر برجستگان دین حنیف خودداری شده است، چون این کار هم ملالآور بود و هم از ایشان به حد وافی یاد و تعریف شده است؛ و نیز احاطه بر گفتهها و نظرات و شرح حال آنان هم کاری دشوار و در عین حال خارج از هدف بود.
در خاتمه امید است که این کتاب توانسته باشد حق مطلب را ادا کند، زیرا آنچه صواب است در سایۀ توفیقات خدا حاصل میشود و هرچه خطا است از طرف شیطان یا نفس اماره است. و از خدای غفار تقاضای مغفرت و گذشت کرده و امید است که ذات مقدسش، روش پاکترین نسل بعد از نسل اصحاب را که همانا روش تابعین است چراغ بیداری نسلهای اسلامی قرار دهد تا از آن سرچشمۀ فیاض جهت تربیت نفوس و تصحیح مسیر تربیتی خود توشه بردارند و مسلماً آخرین نسلهای این امت به روشی اصلاح میشوند که نسلهای اولیه به آن اصلاح شده و خداوند به سرنوشت همه داناتر است و هم اوست توفیقدهندۀ همه بر خیر و صواب و نیکی.
وصلى الله على سيدنا محمد وآله وصحبه أجمعين وآخر دعوانا أن الحمد لله رب العالـمين.
نگارندهی کتاب گوشههایی از گفتار و رفتارِ پرافتخار بزرگان را از متون اسلامی استخراج کرده و به رشتهی تحریر درآورده است، به این امید که اندرزهای گهربار آنان بتواند بار دیگر نسیم روحبخش و صفای باطنی را برای دلهای تاریک و نفوسِ زنگارزدهی ما به ارمغان آورد و نسلهای بعدی را از طوفانهای خانمان براندازِ جهل و فساد رهایی بخشد. هنگامی که با این کتاب گرانسنگ آشنا شدم، ناخودآگاه شیفتهاش شدم و در صدر برآمدم تا برای استفاده بیشتر ترجمهاش کنم.