مجادله در امر دین موجب قساوت قلب است:
یکی از صفات ناپسندی که شریعت نیز آنرا نهی کرده است، مجادله بر سر مسائل دینی با مردم است. درحالیکه هیچ خیری در جدال نیست اما با این وجود متاسفانه بعضی از مسلمانان همواره جدال میکنند و بنظر میرسد از آن لذت میبرند! قطعا خیر و نیکی در چیزی است که خدا به آن امر کرده و از آن نهی میکند، نه در آنچیزی که ما گمان میکنیم! چه بسا به قصد رسیدن به نیکی با افرادی مجادله کنیم درحالیکه نیکی در ترک آن جدال است.
قال الـهيثم بن جـميل: «قلت لـمـالك /يا أبا عبد الله الرجل يكون عالـمـاً بالسنن يجادل عنها؟ قال: لا، ولكن يخبر بالسنة فإن قبلت منه وإلا سكت» [۳٩].
هیثم بن جمیل گوید: «به مالک بن انس /گفتم: ای ابا عبدالله اگر مردی به سنت آگاه باشد بوسیله آن با مردم مجادله میکند؟ فرمود: خیر، بلکه سنت را به مردم میرساند، اگر قبول کرد چه بهتر وگرنه ساکت شود».
وقال إسحق بن عيسى: كان مالك /يقول: «الـمراء والجدال في العلم يذهب بنور العلم من قلب الرجل» [۴۰].
و اسحاق بن عیسی گفت: امام مالک میفرمود: «نزاع و مجادله در علم، نور علم را از قلب شخص میزداید».
وقال ابن وهب: «سمعت مالكاً /يقول: الـمراء في العلم يقسي القلب، ويورث الضغن» [۴۱].
و عبدالله بن وهب فرمود: «شنیدم که امام مالک /میفرمود: مجادله در علم موجب قساوت قلب و ایجاد کینه میشود».
وقال الأوزاعي /: «إن الله إذا أراد أن يحرم عبده بركة العلم ألقى على لسانه الـمغاليط، فلقد رأيتهم أقل الناس علمـاً» [۴۲].
امام اوزاعی /فرمودند: «هرگاه خداوند متعال بخواهد بندهاش را از برکت علم محروم سازد، مغلطه و سفسطه را بر زبانش القاء میکند، و برای همین میبینی که کم علم ترین مردم آنها هستند».
وقال ميمون بن مهران /تعالى: «لا تـمـار عالـمـا ولا جاهلا، فإنّك إذا ماريت عالـمـا خزن عنك علمه، وإن ما ريت جاهلا خشّن بصدرك» [۴۳].
و میمون بن مهران فرمود: «نه با فرد عالم و نه جاهل مجادله نکن، زیرا اگر با شخص عالم مجادله کنی علمش را از تو محروم میکند، و اگر با شخص جاهل مجادله کنی تو را به خشم میآورد».
[۳٩] «جامع العلوم والحکم» (ص: ۱۰۲). [۴۰] «جامع العلوم والحکم» (ص: ۱۰۲). [۴۱] «جامع العلوم والحکم» (ص: ۱۰۲). [۴۲] «جامع العلوم والحکم» (ص: ۱۰۲). [۴۳] «جامع بیان العلم وفضله» (۱/ ۱۲٩).