ب: معنای اصطلاحی سنت و كار برد آن نزد علماء
باتوجه به اصطلاحات مخصوص، اغراض و اهداف نسبتا متفاوت علمای حدیث، عقاید اسلامی، فقه و اصول فقه، واژۀ (سنت) نزد هریكی از ایشان كار بردهای متفاوتی داشته است، چنانچه در اصطلاح علمای حدیث، سنت مرادف و مماثل حدیث بوده و بر قول، فعل، تایید و یا سكوت پیامبرجیكسان اطلاق می‌گردد.
بلكه نزد ایشان فراتر از (قول، فعل و تقریر) صفات و روش‌های اخلاقی و همچنان صفات و مشخصات خلقی و یا جبلّی پیامبرجرا كه از آن به عنوان شمائل نیز تعبیر می‌گردد سنت گفته می‌شود.
در اصطلاح فقهای مذاهب مختلف اسلامی كه موضوع اساسی مباحث ایشان همانا احكام تكلیفی است سنت مانند فرض، واجب، مستحب و یا مندوب، حرام، مكروه نام حكمی از احكام شرعی است كه افراد مكلف را به فعل و انجام دادن آن ترغیب و تشویق داده می‌شود، طوریكه فاعل و عامل آن مستحق اجر و ثواب گردیده و تارک آن در صورتیكه تركش مبنی بر عناد و تكبر نباشد مستحق عقوبت الهی نمی‌گردد.
سنت در اصطلاح علمای اصول فقه كه موضوع بحث ایشان را همانا شناسایی دلائل شرع تشكیل می‌دهد یكی از دلائل معتبر احكام شرع به شمار رفته و بر هر قول، فعل و یا تقریری كه از پیامبر جبه غرض تشریع صادر شده باشد، اطلاق می‌گردد.
اما علمای سلف – مخصوصا علمای بخش عقاید اسلامی – و نیز برخی از فقها سنت را در مقابل بدعت بكار برده‌اند و براساس این شیوۀ بینش ایشان افراد و یا گروه‌های كه از سنت پیامبرج، روش و طریقۀ صحابه، تابعین و تبع تابعین پیروی نمایند (اهل سنت و یا پیروان سنت) محسوب گردیده و كسانیكه بر خلاف نقش قدم ایشان رفتار نمایند از جملۀ (اهل بدعت) محسوب می‌گردد [۶].
وبرهمین اساس برخی از علمای سلف مانند امام احمد بن حنبل شیبانی و پسرش عبدالله بن إمام احمد، امام ابن ابی عاصم، امام ابوبكر خلال، امام ابوبكر مروزی و علمای دیگر زیر عنوان بارز (السنة)، و یا (أصول السنة)، و یا (أصول اعتقاد أهل السنة) كتاب‌های ارزشمندی را تالیف نموده‌اند.
اما منظور ما از كلمه و یا واژۀ سنت در اینجا همانا معنای اولی آن است كه مرادف حدیث شریف می‌باشد.
***
[۶] السنة، حجیتها ومكانتها في الإسلام ص: ۱۲-۱۶.