نظر دانشمندان غرب و شرق در باره دعا:
اگر چه دعا درمانی برای مسلمانان بسیار قابلتوجه است و در آموزههای دینی آنان به توسل و توکل الهی بسیار تاکید شده. اما محققان در غرب و شرق که به دوری مردم جوامع به اصطلاح مدرن از دعا و معنویت واقفند، بهتازگی به تحقیق در اینباره علاقمند گشته و اقدام به معرفی انواع معنویت درمانی نمودهاند.
در سالهاى اخیر مراکز تحقیقاتى مهمى در جهان تأسیس شده که دستور کار آنها بررسى ارتباط بین دعا و سلامتى، یا مذهب و سلامتی است و تا کنون صدها مطالعه در این زمینه انجام شده که نتایج همه این بررسىها بر یک امر واحد اشاره مىکند و آن این است که: «میزان ابتلاء به بیماریها و مرگ در افراد با ایمان کمتر از سایرین است و لذا این افراد سلامتى جسمى، روانى و اجتماعى و همچنین، طول عمر و رضایت بیشترى از زندگى دارند».
دکتر ویکتور فرانکل روانشناس آلمانی میگوید: این رنج و درد نیست که باعث ناراحتی و اندوه ما میشود بلکه فقدان معنا در زندگی باعث ناراحتی ماست. وی بنیانگذار جدید ترین مکتب روان شناسی، بنام معنا درمانی یا (لوگو تراپی=logo therapy) است.
محققین به این نتیجه رسیدهاند که اصول مشترکى در دستورات مذهبى ادیان عمده جهان وجود دارد که از سلامتى پیروان آنها محافظت مىکند. این اصول مشترک ریشه در معنویت دارد. معنویت عبارت از اعتقاد به الله و یا قدرت برتر و یا هدفی والا در زندگی است. در طب معنوی تلاش میشود از طرق مختلفی قدرت دفاع بیمار و اعتماد به نفس او را افزوده و به کنار آمدن او با مشکلات و بیماریهای مزمن کمک نمایند. یکی از این روشها، دعا میباشد که باعث آرامش واطمینان میگردد.
تحقیقات نشان میدهد دعا خواندن وذکر گفتن فشار خون را پایین میآورد، ضربان قلب را آرام میکند واز بیماریهای مرتبط با سامانه دفاعی بدن پیشگیری میکند. بیماریهایی همچون شکر، بسیاری از بیماریهای پوست ومو، برخی از بیماریهای کلیوی و ریوی وبرخی بیماریهای عفونی به شدت تحت تاثیر سامانه دفاعی بدن هستند که دعا درمانی از تعداد موارد و شدت این نوع بیماریها در بدن ما میکاهد. دعا حتی میتواند در جراحیها، به بهبودی زودتر بیماران وکاهش مقدار آنتی بیوتیک مورد نیاز پس از عمل منجر شود.
همچنین در پزشکی مدرن امروز در تحقیقات متعدد ثابت شده است که دعا، در درمان بیماران اعصاب وروان وپیشگیری از این بیماریها که در عصر حاضر شیوع زیادی یافته است تاثیر به سزایی دارد.
دکتر رندولف بایرد در بیمارستان عمومی شهرستان فرانسیسکو تحقیق جالبی انجام داده است. وی ۳٩۳ بیمار را که در بخش مراقبتهای قلبی بیمارستان بستری بودهاند در دو گروه قرار داد. در یک گروه به طور مرتب توسط افرادی خاص به عنوان دعا کننده، دعا میشد و برای گروه دوم هیچگونه دعایی انجام نمیشد. هر دو گروه درمانهای دارویی را به صورت مشابه دریافت میکردند و از نظر سن، جنس، میزان ابتلا به بیماری انسداد شرایین قلبی و... یکسان بودند.. ده ماه بعد نتایج شگفت انگیزی به دست آمد. بیمارانی که برایشان دعا شده بود ۵ برابر کمتر از بیماران دعا نشده به آنتی بیوتیک نیاز پیدا کرده بودند. ۲.۵ برابر کمتر از بیماران دعا نشده دچار انسداد عروق قلب شده بودند و میزان ایست قلبی در بیماران دعا شده کمتر بود.
دکتر دتلولینک استاد روان شناسی عصبی در دانشگاه شهر بن آلمان و متخصص اختلالات و بینظمی درخواب معتقد است که به وسیله دعا و نیایش قبل از خواب افراد مبتلا به کابوسهای مستمر شبانه میتوانند کنترل خواب خود را دردست گرفته و کابوس تلخ خود را به رویای شیرین مبدل کنند. به گفته دکتر لینک خواندن منظم دعا قبل از خواب میتواند از طریق زدودن افکار پلید و ناپاک از ذهن به رهایی افرادی که از کابوسهای وحشتناک رنج میبرند، کمک بزرگی بکند. به گفته این دانشمند آلمانی، شماری از بیماران مستاصل وی با استفاده از این روش دعا درمانی موفق شدهاند تا سلامتی نسبی و خواب راحت خود را مجددا بازیابند.
دکتر هوبرت بنسون نیز در کنفرانس ارزشهای درمانی دعا اعلام کرد: دعا خواندن مغز را بکار میاندازد، عوارض ایدز را کاهش میدهد، از فشار خون میکاهد، نازایی را درمان میکند.....تکرار دعاها باعث کاهش میزان تنفس و فعالیت موجی مغز میشود و گاهی چنان قدرت درمانی دارد که نیاز به عمل جراحی یا درمان پر هزینه دارویی را از بین میبرد.
یک دانشمند جاپانی، به نام دکتر (ماسارو ایموتو) تحقیقات گستردهای بر روی آب، بهوسیله فیزیک کوانتومی انجام داده، و تاثیرات خارقالعادهی نیروی فکر و اندیشه، الفاظ و کلمات، احساسات، دعا، و انواع صداها را بررسی کرده است. طبق این کشفیات، نهتنها ما میتوانیم بسیاری از مشکلاتمان را از طریق این نیروها، به خصوص نیروهای معنوی و الهی، برطرف کنیم؛ بلکه میتوانیم بر دیگران و محیط پیرامونمان اثر گذاشته و زندگیمان را بهتر و شیرینتر کنیم.
پیر کوری برنده جایزه نوبل میگوید: همۀ علوم و تحقیقات و دعا برای آنست که پروردگار رازهای ابدیاش را بر ما آشکار کند. خداوند رازهایی دارد و فقط زمانی پرده از آنها بر میدارد که انسان مشتاقانه در جستجوی گشودن آنها باشد.
الکسیس کارل، فیزیولوژیست مشهور در این باره میگوید: «دعا و نماز قویترین نیرویی است که انسانها میتوانند ایجاد کنند؛ نیرویی است که چون قوۀ جاذبۀ زمین، وجود حقیقی دارد. از راه دعا، بشر میکوشد نیروی محدود خود را با متوسّل شدن به منبع نامحدودی (الله) افزایش دهد. هنگام دعا،خود را به قوّۀ محرکۀ پایان ناپذیری که تمام کائنات را به هم پیوسته است، متصل میکند و از او قدرت میگیرد. آثار دعا و نیایش در فعالیتهای مغزی انسان یک نوع شکفتگی و انبساط باطنی و گاه قهرمانی و دلاوری را تحریک میکند». پژوهشها نشان دادهاند؛ دعا و نیایش و نیروی شفابخش حاصل از آن موجب جلوگیری از رشد سلولهای سرطانی، حفاظت از گلبولهای قرمز خون، تغییر حالت کیمیایی خون و افزایش اکسیجن رسانی توسط خون به اندامها و نیز بهبود سریع تر زخمها و جراحات پوستی میگردد.
مطالعاتی که در زمینهی دعا درمانی از راه دور بر روی افراد مبتلا به بیماریهای قلبی، پُرفشاری خون، بیماریهای ایدز وسرطان انجام گرفته نیز نشان دهندهی تاثیر مثبت دعا در سلامتی این افراد است.
دیـل کـارنگی میگوید: «دعا کردن چند احتیاج اصلی روان شناسی را کـه هـمـه کـس اعـم از مومن و مشرک در آن سهیم است، برآورده میکند:
الـف) در مـوقع دعا کردن چیزهایی را که باعث زحمت و ناراحتی مـا شده است بر زبان جاری میسازیم؛ دعا کردن همان عمل یادداشت کردن روی کاغذ را انجام میدهد.
ب) هـنـگام دعا کردن این احساس به ما دست میدهد که یک شریک غم پـیدا کردهایم و تنها نیستیم. تمام پزشکان روان شناس تایید میکـنـند که وقتی ما گرفتار هیجان و غمهای فشرده در سینه و تالم روحـی هـستیم، برای معالجه لازم است مشکلات و گرفتاریهای خود را بـرای کسی بگوییم و به اصطلاح درد دل خود را خالی کنیم. وقتی که مـا نمیتوانیم به هیچ کس دیگر بگوییم، همیشه میتوانیم الله قادر و توانا را محرم اسرار خود قرار دهیم.
ج) و دعا کردن انسان را وادار به کار میکند.
تعدادی از مطالعات در دانشگاه دوک نشان دادکه ترکیب مشارکت فعال در یک جامعه مذهبی و دعای مکرر اثرات فوق العادهای روی فشار خون دارد. در دانشگاه کالیفرنیا ۳٩۳ بیمار قلبی را به دو دسته تقسیم کردند که یک گروه را عدهای دیگر دعا میکردند و نتیجه گرفتند که گروه مورد دعا مرگ و میر کمتر و نیاز به مداخلات پزشکی کمتر داشتند.
آری، دعا اعلام یک نیاز به موجودی بینیاز، قدرتمند و بخشنده است. دعا دربردارندهی حقیقت عبادت است. دعا نیاز بنده به پروردگار است. و کسی که با تدبر و اندیشه، بر کلام آشکار و صریح قرآن و سنت پاک پیامبر بنگرد، متوجه میشود که حق دعا و فضل و فهم آن متواتر و واضح و آشکار است، و برای هر حقی حقیقتی است؛ چنانکه برای هر فضل و احسانی، اجر و پاداش بسیاری است. آری، دعا نوعی از درمانهای شفابخشی است که با متوجه کردن ذهن و قلب به سوى ذات پروردگار انجام مىشود.