مواردی‌که روزه‌دار بايد از آن دوری کند
روزه‌دار برای این‌که از روزه فایده و بهرۀ کامل ببرد، واجب است علاوه بر ترک خوردن و آشامیدن، از ناسزاگویی و انجام اعمال ناپسند و گناه دوری کند، این گناهان اگرچه ترک آن در همۀ اوقات واجب است، در ماه رمضان برای بهره‌گیری کامل از روزه، بر ترک و دوری از آن تاکید شده است. پیامبرجفرموده‌اند:
«من لم يدع الخنا والكذب؛ فلا حاجة لله أن يدع طعامه وشرابه» [۴۸].
«هرکس ناسزاگویی و دروغ را رها نسازد، خداوند نیازی به ترک خوراک و شراب او ندارد».
و فرموده‌اند: «ليس الصيامُ من الأكل والشراب، إنما الصيام من اللغو والرفث، فإن سابّك أحدٌ أو جهِلَ عليك فقل: إني صائم، إني صائم» [۴۹].
«روزه، نخوردن و ننوشیدن نیست، بلکه روزه، دوری از چیزهای پوچ و باطل و ناسزاگویی و دشنام دادن است. اگر کسی تو را دشنام داد، یا کار جاهلانه‌ای انجام داد، بگو من روزه هستم، من روزه دارم».
و فرموده‌اند: «لا تَسابَّ وأنت صائم، فإن سابَّك أحد فقل: إني صائم، وإن كنت قائماً فاجلس» [۵۰].
«در حالی‌که روزه هستی دشنام مده، اگر کسی تو را دشنام داد، بگو من روزه هستم و اگر ایستاده بودی بنشین».
و فرموده‌اند: «... و رُبّ صائمٍ حظُّه من صيامه الجوعُ والعطش» [۵۱].
«چه روزه دارانی‌که تنها بهره و نصیب آنان از روزه، گرسنگی و تشنگی است».
و فرموده‌اند: «الصوم جُنَّة -أي من النار- ما لم يخرقها» [۵۲].
«روزه سپر و جان‌پناه از آتش است تا زمانی‌که غیبت و سخن‌چینی و اخلاق بد آن را پاره نکرده است».
پس روزۀ کامل مورد نظر و ستایش شرع، علاوه بر اجتناب از خوردن و آشامیدن، دوری اعضـای ظـاهری و باطنی از معایب واعمال غیر شرعی است. روزه‌دار اگر مشتاق است که از آزادشدگان این ماه باشد، باید به این نکته عنایت کامل بورزد.
***
[۴۸] قال ابن حجر فی الفتح ۴/۱۴۰: [۴۹] صحیح الجامع: ۵۳۷۶. [۵۰] صحیح الترغیب: ۱۰۸۲. [۵۱] صحیح الجامع: ۳۴۹۰. [۵۲] صحیح سنن النسائی: ۲۱۰۹.