زکات فطر و احکام پيرامون آن

پرداخت زکات فطر واجب است، به شیوۀ خوراکی ـ نه به شیوۀ پول ـ و به خاطر پاک شدن روزه‌دار می‌‌باشد، و از مسلمانِ بَرده، و آزاد، و مرد، و زن، و کوچک، و بزرگ، گرفته می‌‌شود، چنان‌که ابن عباس فرموده است: «پیامبرج زکات فطر را فرض نمود تا روزه‌دار از گناهان پاک شود و غذایی نصیب مساکین گردد. هرکس قبل از نماز عید پرداخت کند، زکات فطر محسوب می‌‌شود، و هر کس بعد از نماز پرداخت کند، صدقه به شمار می‌آید» [صحیح التر غیب ۱۰۸۵].

ابن عمرلفرموده است: «پیامبر جزکات فطر را بر مسلمانانِ بَرده، و آزاد، و مرد، و زن، و کوچک، و بزرگ، یک صاع خرما، یا یک صاع جو فرض نمود».

پیامبر جفرموده است: «أدوا صاعاً من بُرٍّ أو قمحٍ، أو صاعاً من تمر، أو صاعاً من شعيرٍ، عن كل حرٍّ وعبد، وصغير وكبير .. ذكر وأنثى»[مسلم].

«هر آزاد، و برده، بزرگ، و کوچک، مرد، و زنی، یک صاع گندم یا خرما یا جو پرداخت کند».

یک صاع، چهار مد است و هر مد، برابر با یک مشت انسانی معتدل است.

چیزهایی‌که در زکات داده می‌‌شود، گندم، جو، خرما، کشمش، برنج، ذرت یا کشک است.

زمان پرداخت آن قبل از نماز عید است نه بعد از عید، چنان‌که ابن عمربفرموده است: «أمرنا رسول الله جبزكاة الفطر أن تؤدي قبل خروج الناس إلى الصلاة».

«پیامبر جبه ما دستور داد که زکات فطر، قبل از خروج مردم برای نماز عید پرداخت شود» [به روایت بخاری].

و از ابن عمربثابت است که زکات فطر را یک یا دو روز قبل از نماز عید فطر، پرداخت می‌‌کرد.

رأی من بر این است که: اگر به خاطر کفایت در مکان زکات دهنده، و وجود نیاز مبرم در مکان دیگر، قرار باشد که زکات فطر به جایی دیگر ارسال شود، این کار مانعی ندارد، اگر زود فرستاده شود، تا در زمان مناسب و تعیین شده (قبل از عید) به دست فقیران نیازمند آن مکان برسد، چرا که اگر در پرداخت آن تأخیر شود، ممکن است بعد از نماز عید به دست نیازمندان آن منطقه برسد، که در این حالت زکات فطر محسوب نمی‌شود و تنها صدقه به شمار می‌‌آید. زیرا حکمت در دادن صدقۀ فطر این است که غذایی، قبل از نماز فطر بدست فقرا برسد، تا خود و کودکان‌شان در ایام عید از آن استفاده کنند. صدقۀ فطر به این معنا نیست که فقط از دست صاحبش بیرون آید تا در دست بی‌نیاز دیگری قرار گیرد، و او این مال را در دست خود حبس کند و یا هر زمان‌که خواست برای فقرا خرج کند، والله تعالی أعلم.

***