تعریف اهل بدعت
امام مالک میگوید: شما را از بدعت برحذر میدارم. گفته شد: ای ابا عبدالله بدعت چیست؟ فرمودند: اهل بدعت کسانی هستند که در مورد اسماء و صفات، کلام، علم و قدرت خدا به مناقشه و مجادله میپردازند و بر آنچه که صحابه و تابعین آنها در مورد آن سکوت کرده و کنکاش نکردهاند، سکوت نمیکنند.
ابوالعالیه به بعضی از یارانش میگوید: اسلام را یاد بگیرید و اگر آن را یاد گرفتید از آن روی نگردانید. بر شما واجب است بر صراط مستقیم ملتزم باشید؛ چون صراط مستقیم همان اسلام است و از اسلام روی نگردانید و بر سنت پیامبر جچنگ زنید و شما را از هوا و هوس برحذر میدارم، هوا و هوسی که دشمنی و بغض و کینه را در شما به وجود میآورد.
شاطبی میگوید: لفظ اهل الاهواء یا اهل البدع، بر کسانی اطلاق میشود که بدعت در عبادت به وجود آوردهاند و شریعت هوا و هوس را بر شریعت الهی تقدیم داشتهاند و بر آن استدلال میکنند.
شیخ الاسلام ابن تیمیه میگوید: بدعتی که اهل آن جزو اهل هوا و هوس محسوب میشود، همان بدعتی است که نزد علمای اهل سنت به عنوان مخالفت با کتاب و سنت محسوب میشود، مثل بدعت خوارج، روافض، قدریه و مرجئه.
باز در ادامه میفرماید: به همین خاطر فرقهی ناجیه به اهل سنت و جماعت توصیف شدهاند؛ زیرا آنها همان جمهور بزرگ یا همان سواد اعظم هستند و اما فرقههای دیگر باقیمانده، اهل شاذ و تفرقه و بدعت و هوا و هوس هستند و در مقابل اهل سنت و جماعت جای دارند.
امام بربهاری میگوید: اگر شنیدید مردی بر آثر و احادیث طعنه میزند، تا آنها را رد کند، یا دنبالهروی غیر آنها را میکند، بر اسلامش شک کنید و بدون شک، او اهل بدعت و هوا و هوس است.
احمد بن سنان القطان میگوید: در دنیا هیچ مبتدعی وجود ندارد که کینهی اهل اثر یا اهل حدیث را به دل نداشته باشد.
ابوحاتم رازی میگوید: علامت اهل بدعت و شخص مبتدع، درافتادن و مبارزه کردن با اهل حدیث و اثر است.
شیخ اسماعیل صابونی میگوید: نشانههای اهل بدعت بر آنها ظاهر و آشکار است و از شاخصترین نشانههای آنها، دشمنی با حاملان احادیث رسول الله جاست.
شیخ الاسلام ابن تیمیه/میگوید: از مشهورترین گروهها و طایفههای مبتدع که اصلاً دنبالهروی سلف را نمیکنند و خودشان را جدا کردهاند، رافضیان هستند، که حتی اکثر آنها از نشانههای بدعت غیر از سب صحابه چیز دیگری را نمیشناسند و در اصطلاح آنها، سنی کسی است که رافضی نباشد.
خلاصه: با این توضیحاتی که در مورد تعاریف سنت، بدعت، اهل سنت و جماعت و اهل بدعت، بیان شد و مقدمهای اساسی برای بحثمان بود، امیدوارم که معانی و مفاهیم این دو دسته تا اندازهای در ذهن مخاطبان تداعی شده باشد. و آنها را در نتیجه گیری مباحث آتی بیشتر راهنمایی نماید.