حکم ذبایح اهل بدعت و اهل کتاب

ج: دلایل حدیثی و روایتی

آنچه در صحیحین -بخاری و مسلم- از روایت انس بن مالکسآمده دلالت بر این مسئله دارد: «أَنَّ یَهُودِیَّةً أَتَتْ النَّبِیَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ بِشَاةٍ مَسْمُومَةٍ فَأَكَلَ مِنْهَا...». «یهود‌‌ی‌‌ای گوشت گوسفندی مسموم را برای پیامبر جبه عنوان هدیه آورد و پیامبر جاز آن خورد...» این حدیث دلیلی بر حلال بودن ذبیحه‌‌ی اهل کتاب است؛ و گرنه، پیامبر جاز این گوسفند نمی‌‌خورد. اقوال علما نیز بر این مسئله تأکید دارند و اکثر اهل علم، اجماع را بر این مسئله نقل کرده‌‌اند.

ابن قدامه می‌‌فرماید: «و خلاصه‌‌ی مطلب، هرکس از مسلمانان و اهل کتاب، توانایی ذبح کردن داشت اگر حیوانی را ذبح کرد، خوردن ذبیحه‌‌اش حلال است، حال فرقی نمی‌‌کند، آن شخص، مرد یا زن، بالغ یا صبی و آزاده یا بنده باشد، و در این‌‌باره هیچ اختلافی نمی‌‌بینیم».

ابن رشد در بحث تذکیه می‌‌فرماید: اما گروهی که اتفاق بر درست بودن کشتن حیوانات‌‌شان شده، کسانی هستند که ۵ شرط را داشته باشند: اسلام، مذکر، بلوغ، عقل و عدم ترک نماز.

و ابن رشد در این‌‌باره اجماع علما را بر حلال بودن ذبیحه‌‌ی اهل کتاب، نقل می‌‌کند: اما اهل‌‌کتاب، علما بر جایز بودن ذبیحه‌‌ی آن‌‌ها اجماع دارند، بخاطر فرموده‌‌ی خداوند: ﴿وَطَعَامُ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ حِلّٞ لَّكُمۡ وَطَعَامُكُمۡ حِلّٞ لَّهُمۡ﴾[المائدة: ۵] «غذای اهل کتاب برای شما حلال است و غذای شما برای آن‌‌ها حلال است».اما در مورد تفصیل آن اختلاف دارند...

شیخ الإسلام ابن تیمیه نیز همین اجماع را نقل می‌‌کند و می‌‌گوید: حلال بودن غذای اهل کتاب، بوسیله‌‌ی قرآن و سنت و اجماع ثابت شده است. در ادامه می‌‌فرماید: هیچ‌‌کس حق ندارد، خوردن ذبیحه‌‌ی یهود و نصاری را در این زمان بر کسی انکار کند و ذبیحه‌‌ی آن‌‌ها برای مسلمانان حرام نیست و هرکس این را انکار کند، جاهل و خطاکار است و با اجماع مسلمانان مخالفت کرده است.

البته در پایان این قسمت لازم است به این نکته اشاره شود که علما گفته‌‌اند: منظور از اهل کتاب در این‌‌جا کسانی هستند که قبل از بعثت پیامبر جاهل کتاب بوده باشند ولی کسانی که بعد از بعثت، اهل کتاب شده‌‌اند، ذبیحه‌‌ی آن‌‌ها حرام است. [۵]

[۵] امروزه نیز ذبیحه‌‌ی اهل کتاب همان حکم را دارد بر خلاف برخی که گمان می‌‌کنند اهل کتاب این زمان با آن اهل کتابی که ذبیحه‌‌ی آن‌‌ها حلال است، فرق می‌‌کنند. در مورد گوشت‌‌های وارداتی برزیلی و ... باید توجه داشت که توسط شخصی از اهل کتاب و مطابق آیین آن‌‌ها ذبح شده باشند اما مشاهدات نشان می‌‌دهد که گاوها را به شیوه‌‌ای دیگر غیر از ذبح شرعی و مخالف با آیین مخصوص اهل کتاب می‌‌کشند. از طرف دیگر، معمولا شخص اهل کتابی که مسوول ذبح است، بر آیین و دین خود پایبندی و اعتقاد ندارد. پس باید از خوردن آنها برحذر بود. برای اطلاع بیشتر به مقاله‌‌ای از مفتی محمد تقی عثمانی پیرامون همین موضوع مراجعه کنید. (مصحح)