ذکرهای هنگام خواب و متعلقات آن
بدان - خداوند تو را رحم و عنایت کند - کسی که می‌خواهد بخوابد، سنت است کارهایی انجام دهد و ذکرهایی [۸۵] را بر زبان آورد، که اینک برخی از آن‌ها در پی خواهد آمد. سپس دلایل آن، به ترتیب ذکر خواهد شد تا برای کسانی که بخواهند از سنت رسول الله ج پیروی کنند، سهل وآسان شود.
ذکرها از این قرارند:
۱- خواندن آیة الکرسی.
۲- خواندن آیات آخر سوره‌ی بقره:
﴿ءَامَنَ ٱلرَّسُولُ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡهِ مِن رَّبِّهِۦ...﴾ [البقرة: ۲۸۵-۲۸۶].
۳- خواندن سوره‌ی کافرون: ﴿قُلۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡكَٰفِرُونَ ١﴾.
۴- اینکه سوره‌های معوذه (اخلاص، فلق، ناس) را بخواند، سپس در کف دست‌های خود دمیده و به بدن خود بمالد تا جایی که دستش می‌رسد. از سر و صورت شروع کند تا قسمت جلو بدن. و این کار را سه بار تکرار نماید.
۵- گفتن ۳۴بار الله أكبر، ۳۳بار الحمدلله و ۳۳بار سبحان الله.
۶- و بگوید: «اللهمَّ بِاسْمِكَ أَحْيَا، وَبِاسْمِكَ أَمُوتُ».
«خداوندا! با نام تو زنده می‌شوم و می‌میرم».
۷- بگوید: «باسمكَ رَبِّي وَضَعْتُ جَنْبِي وَبِكَ أَرْفَعُهُ، إِنْ أَمْسَكْتَ نَفْسِي فَارْحَمْهَا، وَإِنْ أَرْسَلْتَهَا فَاحْفَظْهَا بِمَا تَحْفَظُ بِهِ عِبَادَكَ الصَّالِحِينَ».
«پروردگارا! با نام تو پهلویم را به زمین گذاشتم و با نام تو آن را بلند می‌کنم. اگر جانم را گرفتی، به آن رحم کن و اگر آن را نگه داشتی، به آنچه بندگان نیک و صالح را حفظ می‌کنی حفظ نما».
۸- بگوید: «اللهمَّ أَسْلَمْتُ نَفْسِي إِلَيْكَ، وَفَوَّضْتُ أَمْرِي إِلَيْكَ، وَوَجَّهْتُ وَجْهِي إِلَيْكَ، وَأَلْجَأْتُ ظَهْرِي إِلَيْكَ، رَغْبَةً وَرَهْبَةً إِلَيْكَ، لاَ مَلْجَأ وَلاَ مَنْجَا مِنْكَ إِلاَّ إِلَيْك، آمَنْتُ بِكِتَابِكَ الَّذِي أَنْزَلْتَ، وَبِنَبِيِّكَ الَّذِي أَرْسَلْتَ».
«الهی! جانم را به تو سپردم و کارم را به تو واگذاشتم و رویم را به سوی تو گردانیدم و به تو تکیه کردم. در حال امید به ثوابت و ترس از عذابت، پناهگاه و راه نجاتی از عذاب تو جز به سوی تو نیست. به کتابی که نازل نمودی و پیامبری که فرستادی، ایمان آوردم». و این آخرین دعایی است که بر زبان می‌آورد.
اکنون دلیل آن اذکار به ترتیب چنین است
۱- در روایت ابی هریره آمده است که وقتی می‌خواست زکات رمضان (فطر) را نزد خود نگهدارد، شیطان وارد شد واین دعا را به او آموخت: «إِذَا أَوَيْتَ إِلَى فِرَاشِكَ، فَاقْرَأْ آيَةَ الْكُرْسِيِّ وقال النَّبيُّ ج: صَدَقَكَ وَهُوَ كَذُوبٌ» [۸۶].
«وقتی به رختخواب رفتی آیة الکرسی را بخوان. رسول الله ج فرمود: راست گفت با اینکه درغگوست».
۲- رسول الله ج فرمودند: «الآيَتَانِ مِنْ آخِرِ سُورَةِ الْبَقَرَةِ مَنْ قَرَأَ بِهِمَا فِي لَيْلَةٍ كَفَتَاهُ» [۸۷].
«هر کس دو آیه‌ی آخر سوره‌ی بقره را در شب بخواند برای او کافی است. (یعنی بدی به او نمی‌رسد)».
۳- رسول الله ج فرمودند: «اقْرَأْ ﴿قُلۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡكَٰفِرُونَ﴾ ثُمَّ نَمْ عَلَي خَاتِمَتِهَا فَإِنَّهَا بَرَاءَةٌ مِنَ الشِّرْكِ» [۸۸].
«سوره‌ی کافرون را بخوان، سپس بخواب که برای تو برائت از شرک خواهد بود».
۴- «كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ج إِذَا أَخَذَ مَضْجَعَهُ نَفَثَ [۸۹] فِي يَدِهِ وَقَرَأَ بِالْمُعَوِّذَاتِ [۹۰] وَمَسَحَ بِهِمَا جَسَدَهُ» [۹۱].
«رسول الله ج هنگام خواب، سوره‌های معوذه (اخلاص، فلق، ناس) را می‌خواند و در دست‌های خود می‌دمید و به بدن می‌مالید».
۵- رسول الله ج به علی و فاطمهب فرمودند: «إِذَا أَخَذْتُمَا مَضَاجِعَكُمَا، فَكَبِّرَا اللَّهَ أَرْبَعًا وَثَلاثِينَ، وَاحْمَدَا ثَلاثًا وَثَلاثِينَ، وَسَبِّحَا ثَلاثًا وَثَلاثِينَ» [۹۲].
«وقتی به رختخواب رفتید ۳۴بار الله اکبر، ۳۳بار الحمدلله و۳۳بار سبحان الله بگویید».
۶- رسول الله ج موقع رفتن به رختخواب می‌فرمودند: «اللَّهُمَّ بِاسْمِكَ أَحْيَا، وَبِاسْمِكَ أَمُوتُ» [۹۳].
«خدایا! با نام تو زنده می‌شوم و با نام تو می‌میرم».
۷ - رسول الله ج فرمودند: «إِذَا أَوَي أَحَدُكُمْ إِلَي فِرَاشِهِ، فَلْيَنْفُضْ فِرَاشَهُ بِدَاخِلَةِ إِزَارِهِ، فَإِنَّهُ لا يَدْرِي مَا خَلَفَهُ عَلَيْهِ، ثُمَّ يَقُولُ: بِاسْمِكَ رَبِّي وَضَعْتُ جَنْبِي وَبِكَ أَرْفَعُهُ، إِنْ أَمْسَكْتَ نَفْسِي فَارْحَمْهَا وَإِنْ أَرْسَلْتَهَا فَاحْفَظْهَا بِمَا تَحْفَظُ بِهِ عِبَادَكَ الصَّالِحِينَ» [۹۴].
«هر یک از شما هنگام رفتن به بستر، لازم است رختخواب خود را از داخل بتکاند، زیرا نمی‌داند چه بر آن آمده یا وارد شده است، سپس بگوید: پروردگارا! با نام تو پهلویم را به زمین گذاشتم و با نام توآن را بلند می‌کنم اگر جانم را گرفتی، به آن رحم کن و اگر آن را نگه داشتی، به آنچه بندگان نیک و صالح را حفظ می‌کنی، حفظ نما».
۸- رسول الله ج فرمودند: «إِذَا أَتَيْتَ مَضْجَعَكَ، فَتَوَضَّأْ وُضُوءَكَ لِلصَّلاةِ، ثُمَّ اضْطَجِعْ عَلَي شِقِّكَ الأيْمَنَ وَقُلْ: اللَّهُمَّ أَسْلَمْتُ نَفْسِي إِلَيْكَ، وَفَوَّضْتُ أَمْرِي إِلَيْكَ، وَوَجَّهْتُ وَجْهِي إِلَيْكَ، وَأَلْجَأْتُ ظَهْرِي إِلَيْكَ، رَغْبَةً وَرَهْبَةً إِلَيْكَ، لا مَلْجَأَ وَلا مَنْجَا مِنْكَ إِلا إِلَيْكَ، آمَنْتُ بِكِتَابِكَ الَّذِي أَنْزَلْتَ، وَ[بِ]نَبِيِّكَ الَّذِي أَرْسَلْتَ، فَإِنْ مُتَّ مُتَّ عَلَي الْفِطْرَةِ، [واجعلْهنَّ مِن آخرِ كلامك]» [۹۵].
«هنگام رفتن به بستر، همان طورکه برای نماز وضو می‌گیری وضو بگیر، سپس برطرف راستت بخواب و بگو: الهی! جانم را به تو سپردم و کارم را به تو واگذاشتم و رویم را به سوی تو گردانیدم و به تو تکیه کردم. در حال امید به ثوابت وترس از عذابت، پناهگاه و راه نجاتی از عذاب تو جز به سوی تو نیست. به کتابی که نازل نمودی و پیامبری که فرستادی، ایمان آوردم».
چنان‌چه در این حالت بمیری، بر فطرت (مسلمان و مؤمن بودن) خواهی مرد وآن را آخرین کلامت بگردان.
[۸۵] فقط اقوال را ذكر كرده‌ام و - ان شاء الله - آداب در كتابى جداگانه با تفصیل و جمله‌ای از آداب اسلام ضمن سلسله: «زاد الـمؤمن» خواهد آمد. [۸۶] قسمتى از حدیثی است كه بخارى آن را روایت كرده و در پى‌نویس (۷۹) گذشت. [۸۷] بخارى، فضائل القرآن، باب: من لم ير بأساً أن يقول: سورة البقرة وسورة كذا، حدیث(۵۰۴۰) از ابى‌مسعود انصارىس و در جاهای بسیار دیگر. و مسلم، صلاة الـمسافرين وقصرها، حدیث (۸۰۷) با كمی اختلاف. و حدیث(۸۰۸) همچنین از او. و آن لفظ انتخاب شده است. [۸۸] ابوداود، الأدب، باب: ما يقول عند النوم، حدیث(۵۰۵۵) از نوفل الأشجعیس و ترمذىّ، الدعوات، باب: ما جاء في من يقرأ من القرآن عند الـمنام، حدیث(۳۴۰۳) همچنین از او. و لفظ آن از ابى‌داود است. [۸۹] النفث: دمیدن بدون این كه آب دهان بیرون آید. [۹۰] الـمعوّذات: سوره هاى اخلاص، فلق، ناس. [۹۱] بخارى، الدعوات، باب: التعوذ والقراءة عند الـمنام، حدیث(۵۰۱۷) از عایشهل و حدیث(۶۳۱۹) همچنین از او و روایت دوم انتخاب شده است. [۹۲] بخارى، فرض الخُمُس، باب: ما ذكر عن درع النبيّ ج، حـدیث(۳۱۱۳) از علىس و در جاهای دیگر. و مسلم، الذِّكر والدعاء، باب: التسبيح أول النهار وعند النوم، حدیث(۲۷۲۷) همچنین از او. [۹۳] بخارى، الدعوات، باب: ما يقول إذا نام، حدیث(۶۳۱۲) از حذیفةس و مسلم، الذِّكر والدعاء، باب: ما يقول عند النوم، حدیث(۲۷۱۱) همچنین از او و لفظ از مسلم است. [۹۴] بخارى، الدعوات، یك باب بعد از باب: التعوّذ والقراءة عند الـمنام، حدیث(۶۳۲۰) از ابى‌هریرهس و مسلم، الذِّكر والدعاء، باب: الدعاء عند النوم، حدیث(۲۷۱۴) همچنین از او و لفظ از بخارى است. [۹۵] بخارى، الدعوات، باب: ما يقول إذا نام، حدیث(۶۳۱۳) از البراء بن عازبس و مسلم، الذِّكر والدعاء، باب: ما يقول عند النوم، حدیث(۲۷۱۰)همچنین از او و لفظ انتخاب شده به سبب نص دعا از بخارى است و عبارت آخر آن از مسلم است با زیادت لفظ «وبنبيك».