فرقه ۱- جبريه:
جبریه گویند که انسان در پیچ و خم زندگی در آن عاجز و ناتوان است و هیچ اختیار و اراده‌ای از خود ندارد و هرچه بر سرنوشت او نوشته شود، بر او محکوم است و او قادر نیست در سرنوشت خود کوچک‌ترین تغییری ایجاد نماید.
من در خم چوگان قدر چون گویم
سرگشته بمیدان قضا هر سویم
گر جانب دوزخ کشدانم دوزخم
و زسوی بهشتم ببرد نیکم
اهل سنت و جماعت گویند مسلم است که همه چیز با اراده خداوند است، اما انسان نیز با اراده و اجازه خدا دارای نوعی اختیار است. رفتار اسب در زیر سوار هم در اختیار سوار است و هم به اختیار اسب. و اگر انسان گرفتار در جبر بود، دیگر آفرینش انسان عبث بود و آدمی در اعمال خود معذور بود. و خداوند می‌فرماید: «آیا گمان برده‌اید که شما را بیهوده آفریده‌ام؟». [المؤمنون: ۱۱۵].