فرقه ۲۴- معتزليه:
معتزلیه گویند آدمی در عمل خود هیچ مجبور نیست. در حیطه‌ای اداره خداوند وجود دارد و در حیطه‌ای دیگر از هستی اراده انسان و بس. اگر غیر این بود بنده در عمل خود مجبور می‌شد و روز آخرت و قضاوت الهی معنا نداشت. خداوند به حق دستور داده و خالق آنست و به شر کاری ندارد و خالق آن نیست. یعنی در قسمت هستی، اراده الهی حکم‌فرماست و در حیطه‌ای دیگر هرچه هست اراده موجودیت و بندگان است و خدا دخالتی ندارد. اهل سنت و جماعت گویند خداوند مالک و آفریدگار زمین است و تصرف مالک در ملک خود ظالم نیست. مالک با اراده خود به رعیت اجازه داده تا در ملک او زندگی کنند و از نعمت‌های او بهره گیرند. و رعیت در زندگی آزادند، ولی کار او را محاسبه می‌کند پس هرکه بخواهد می‌بخشد و هر کس را بخواهد عذاب می‌دهد. «و خداوند بر هر چیزی توانست». [البقرة: ۲۸۴].