ارکان ایمان

۲- مراتب تقدیر

ایمان به تقدیر جز با تحقق چهار چیز کامل نمی‌شود.

اول: ایمان داشتن به علم ازلی خداوند که بر هر چیز احاطه دارد چنانکه ذات متعالش می‌فرماید: ﴿أَلَمۡ تَعۡلَمۡ أَنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ مَا فِي ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِۚ إِنَّ ذَٰلِكَ فِي كِتَٰبٍۚ إِنَّ ذَٰلِكَ عَلَى ٱللَّهِ يَسِيرٞ ٧٠﴾[الحج: ۷۰]. «آیا ندانسته‌ای که خداوند آنچه را که در آسمان و زمین است می‌داند؟ بی‌گمان (همه) این در کتابی (نوشته) است. (بدانید) که این بر خداوند آسان است».

دوم: ایمان داشتن به نوشته شدن در لوح محفوظ. یعنی هر آنچه از تقدیر می‌خواسته انجام بگیرد در آن ثبت شده است، چنانکه می‌فرماید:

﴿مَّا فَرَّطۡنَا فِي ٱلۡكِتَٰبِ مِن شَيۡءٖ﴾[الأنعام: ۳۸]. «هیچ چیزی را در کتاب (لوح محفوظ) فرو گذار نکرده‌ایم».

رسول گرامیصمی‌فرماید:

«كَتَبَ اللَّهُ مَقَادِيرَ الْخَلاَئِقِ قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضَ بِخَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ -قَالَ - وَعَرْشُهُ عَلَى الْمَاءِ» [۴۹]. «خداوند پنجاه هزار سال پیش از آنکه آسمانها و زمین را بیافریند تقدیر مخلوقات را نوشته است».

سوم: ایمان داشتن به مشیئت خداوند که هر چه بخواهد اجراء می‌کند و قدرتش فراگیر است لذا می‌فرماید:

﴿وَمَا تَشَآءُونَ إِلَّآ أَن يَشَآءَ ٱللَّهُ رَبُّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ٢٩﴾[التکویر: ۲۹]. «و نمی‌توانید که خواهید مگر خدا بخواهد، پروردگار جهانیان».

و رسول بزرگوارمانصوقتی کسی به ایشان گفت: «ماشاءالله وشئت» [۵۰]فرمود:

«أجعلتني لله ندا قل بل ماشاءالله وحده». «آیا مرا با خدا شریک قرار دادی بگو هر چه فقط خدا بخواهد».

چهارم: ایمان داشتن به اینکه آفریدگار همه چیز در جهان خداوند متعال است. لذا می‌فرماید:

﴿ٱللَّهُ خَٰلِقُ كُلِّ شَيۡءٖۖ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ وَكِيلٞ ٦٢﴾[الزمر: ۶۲]. «خداوند آفریننده همه چیز است و او بر همه چیز نگهبان است».

و می‌فرماید:

﴿وَٱللَّهُ خَلَقَكُمۡ وَمَا تَعۡمَلُونَ ٩٦﴾[الصافات: ۹۶]. «حال آنکه شما و آنچه را که انجام می‌دهید خداوند آفریده است».

و پیامبرصمی‌فرماید:

«إن الله يصنع كل صانع وصنعه» [۵۱]. «بی‌تردید هر صنعتکار و صنعت او را خداوند متعال می‌آفریند».

[۴۹] صحیح مسلم. [۵۰] «هر چه خدا بخواهد و تو بخواهی!». [۵۱] صحیح بخاری.