ايمان به پيامبران ركن اساسی در عقيده است
از مسلمات بدهی و آشکار در دین اسلام که رکن اساسی از ارکان عقیده می‌باشد ایمان به نبوت و وحی، و تصدیق رسالات الله تعالی و رسولانی که به سوی مردم آمده‌اند، کسانی که خداوند آن‌ها را به عنوان بشارت‌دهنده و ترساننده فرستاد تا بعد از فرستادن رسولان مردم بر خداوند حجتی نداشته باشند، می‌باشد.
مؤمن ایمانش صحیح نمی‌باشد و داخل در دین خداوند نمی‌گردد و در جماعت مؤمنان قرار نمی‌گیرد مگر این که به تمام کتاب‌ها که از طرف خداوند نازل شده و به تمام پیامبران که ارسال گردیده‌اند، ایمان داشته باشد. و این امر در کتاب خدا و سنت رسولش از مسائل بسیار واضح و آشکار می‌باشد که مسلمان در آن شک نمی‌کند، و عقل در آن تردید نمی‌نماید و زبان در گفتن آن شک به خود راه نمی‌دهد.
خداوند متعال حقیقت نیکی و ارکان ایمان را در رد یهود که غوغا و فریاد را هنگام تحویل قبله از بیت المقدس به کعبه راه انداختند به روشنی بیان می‌کند: ﴿۞لَّيۡسَ ٱلۡبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمۡ قِبَلَ ٱلۡمَشۡرِقِ وَٱلۡمَغۡرِبِ وَلَٰكِنَّ ٱلۡبِرَّ مَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ وَٱلۡكِتَٰبِ وَٱلنَّبِيِّۧنَ﴾[البقرة: ۱٧٧] «نیکی آن نیست که روی خود را به سوی مشرق یا مغرب بگردانید بلکه نیکی این است که به خدا، روز آخرت، ملائکه، کتاب و پیامبران مؤمن باشید».و می‌فرماید: ﴿ءَامَنَ ٱلرَّسُولُ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡهِ مِن رَّبِّهِۦ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَۚ كُلٌّ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَكُتُبِهِۦ وَرُسُلِهِۦ لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّن رُّسُلِهِۦۚ وَقَالُواْ سَمِعۡنَا وَأَطَعۡنَاۖ غُفۡرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيۡكَ ٱلۡمَصِيرُ ٢٨٥﴾[البقرة: ۲۸۵] «پیامبر و مؤمنان به تمام آنچه بر او نازل شده ایمان آورده و همگی به الله، ملائکه، کتاب‌ها و پیامبران ایمان آورده‌اند. بین هیچ یک از پیامبران فرقی نمی‌نهیم و گفتند: شنیدیم و اطاعت کردیم پروردگارا از ما در گذر و بازگشت ما به سوی توست».در این آیه به صراحت ایمان به الله، ملائکه، کتاب‌ها و پیامبران را ذکر می‌کند و با این سخن ﴿غُفۡرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيۡكَ ٱلۡمَصِيرُ ٢٨٥﴾به ایمان به روز آخرت اشاره می‌نماید.
الله تعالی می‌فرماید: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ ءَامِنُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَٱلۡكِتَٰبِ ٱلَّذِي نَزَّلَ عَلَىٰ رَسُولِهِۦ وَٱلۡكِتَٰبِ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ مِن قَبۡلُۚ وَمَن يَكۡفُرۡ بِٱللَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَكُتُبِهِۦ وَرُسُلِهِۦ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ فَقَدۡ ضَلَّ ضَلَٰلَۢا بَعِيدًا ١٣٦﴾[النساء: ۱۳۶] «ای کسانی که ایمان آورده‌اید به الله، ملائکه، پیامبران و کتابی که بر رسولش نازل نموده و کتابی که قبل از آن نازل کرده ایمان آورید و هرکس به الله، ملائکه، کتاب‌ها، رسولان و روز آخرت کافر شود در گمراهی دوری افتاده است».
نویسنده شبهه‌ای پیرامون این آیه مطرح می‌کند و برای اولین و آخرین بار کلامی از بعضی مفسرین نقل می‌کند که مراد از آن مسلمانان می‌باشند پس آنان کسانی هستند که به حقیقت ایمان آورده‌اند. من نیز این سخن را قبول دارم ولی دلیلش برای این قسمت از کلمه «مَن»چیست که می‌فرماید: ﴿وَمَن يَكۡفُرۡ بِٱللَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَكُتُبِهِۦ وَرُسُلِهِۦ﴾این به تمام مسلمانان و غیر ایشان تعمیم داده می‌شود زیرا لفظ «مَن»از الفاظ عمومی است همانگونه که معلوم می‌باشد.
الله تعالی می‌فرماید: ﴿سَابِقُوٓاْ إِلَىٰ مَغۡفِرَةٖ مِّن رَّبِّكُمۡ وَجَنَّةٍ عَرۡضُهَا كَعَرۡضِ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ أُعِدَّتۡ لِلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦۚ ذَٰلِكَ فَضۡلُ ٱللَّهِ يُؤۡتِيهِ مَن يَشَآءُۚ وَٱللَّهُ ذُو ٱلۡفَضۡلِ ٱلۡعَظِيمِ ٢١﴾[الحدید: ۲۱] «بشتابید به سوی مغفرت پروردگارتان و بهشتی که عرض آن به اندازه عرض آسمان‌ها و زمین است که خداوند آن را برای کسانی که به الله و پیامبران ایمان دارند آماده کرده است».
در سنت، حدیث جبرئیل مشهور می‌باشد هنگامی که از رسول اللهصدر باره ایمان سؤال نمود و پیامبرصدر جواب فرمود: «الْإِيمَانُ أَنْ تُؤْمِنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَتُؤْمِنُ بِالْقَدَرِ» [۸]«ایمان این است که به الله، ملائکه، کتاب‌ها، پیامبران و روز آخرت و قدر مؤمن باشی».
قرآن ایمان به قدر را ذکر نمی‌کند زیرا آن از جمله ایمان به الله تعالی است و آن ایمان به مقتضی کمال الله تعالی می‌باشد. براستی او بر هر چیزی علم دارد و قبل از وقوع آن را اراده می‌کند: ﴿وَلَا حَبَّةٖ فِي ظُلُمَٰتِ ٱلۡأَرۡضِ وَلَا رَطۡبٖ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَٰبٖ مُّبِينٖ ٥٩﴾[الأنعام: ۵٩] «هیچ دانه‌ای در تاریکی‌های زمین و هیچ تر و خشکی نیست مگر این که در کتابی مبین قرار دارد».
مهم این است که ایمان به پیامبران شکی در آن وجود ندارد و اختلافی در این باره نیست.
و برای این است که مردم را روز قیامت می‌آورند و دو سؤال اساسی از آنان می‌کنند:
اول اینکه: چه کسی را می‌پرستیدید؟
دوم اینکه: جواب پیامبران را چگونه دادید؟
الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَيَوۡمَ يُنَادِيهِمۡ فَيَقُولُ مَاذَآ أَجَبۡتُمُ ٱلۡمُرۡسَلِينَ ٦٥ فَعَمِيَتۡ عَلَيۡهِمُ ٱلۡأَنۢبَآءُ يَوۡمَئِذٖ فَهُمۡ لَا يَتَسَآءَلُونَ ٦٦﴾[القصص: ۶۵ – ۶۶] «و روزی که آنان را ندا می‌دهد و می‌فرماید: فرستادگان را چه پاسخ دادید؟ پس در آن روز اخبار بر ایشان پوشیده می‌گردد و از یکدیگر نمی‌توانند سؤال کنند».
و قرآن دروغگویان را رد می‌نماید کسانی که از فرستادگان خداوند که بشارت‌دهنده و انذار‌کننده بودند و آنان را به سوی راه راست هدایت می‌کردند، دوری گزیدند.
خداوند بر زبان نوح÷می‌فرماید: ﴿أَوَعَجِبۡتُمۡ أَن جَآءَكُمۡ ذِكۡرٞ مِّن رَّبِّكُمۡ عَلَىٰ رَجُلٖ مِّنكُمۡ لِيُنذِرَكُمۡ وَلِتَتَّقُواْ وَلَعَلَّكُمۡ تُرۡحَمُونَ ٦٣﴾[الأعراف:۶۲] «آیا تعجب کردید که ذکری از جانب پروردگار برای یکی از شما آمد تا شما را انذار کند و شما پرهیزگاری کنید تا مورد مرحمت قرار گیرید؟»و بر زبان هود÷می‌فرماید: ﴿وَلَٰكِنِّي رَسُولٞ مِّن رَّبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ٦٧ أُبَلِّغُكُمۡ رِسَٰلَٰتِ رَبِّي وَأَنَا۠ لَكُمۡ نَاصِحٌ أَمِينٌ ٦٨ أَوَعَجِبۡتُمۡ أَن جَآءَكُمۡ ذِكۡرٞ مِّن رَّبِّكُمۡ عَلَىٰ رَجُلٖ مِّنكُمۡ لِيُنذِرَكُمۡۚ﴾[الأعراف: ۶٧ – ۶٩] «ولی من رسولی از جانب پروردگار جهانیانم. پیام‌های پررودگارم را به شما می‌رسانم و من برای شما خیرخواهی امینم. آیا تعجب کردید که ذکری از جانب پروردگار برای یکی از شما آمد تا شما را انذار کند؟»و الله تعالی در شأن خاتم پیامبران محمدصمی‌فرماید: ﴿أَكَانَ لِلنَّاسِ عَجَبًا أَنۡ أَوۡحَيۡنَآ إِلَىٰ رَجُلٖ مِّنۡهُمۡ أَنۡ أَنذِرِ ٱلنَّاسَ وَبَشِّرِ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَنَّ لَهُمۡ قَدَمَ صِدۡقٍ عِندَ رَبِّهِمۡۗ﴾[یونس: ۲] «آیا برای مردم شگفت‌آور است که به مردی از خودشان وحی کردیم که مردم را انذار کن و به کسانی که ایمان آورده‌اند بشارت ده که برای آنان نزد پروردگارشان سابقه نیک است؟»علمای مسلمین در قدیم و جدید نیاز بشر به وحی و رسالت را بیان کرده‌اند و از جمله کتاب‌هایی که در عصر حاضر در این زمینه نوشته شده، کتاب امام محمد عبده به نام می‌باشد.
مهم این است که به تمام پیامبران خدا ایمان داشته باشیم که عقیده اسلامی بر آن اساس می‌باشد و هرکس رسولی از رسولان خدا را که به حق پیامبر هستند را تکذیب کند مانند این است که تمام پیامبران را تکذیب نموده است.
و قرآن این جمله را تأیید می‌کند. در سوره شعراء می‌فرماید: ﴿كَذَّبَتۡ قَوۡمُ نُوحٍ ٱلۡمُرۡسَلِينَ١٠٥﴾[الشعراء: ۱۰۵] «قوم نوح پیامبران را تکذیب کردند».در حالی که آن‌ها جز نوح را تکذیب ننمودند. ﴿كَذَّبَتۡ عَادٌ ٱلۡمُرۡسَلِينَ ١٢٣﴾[الشعراء: ۱۲۳] «قوم عاد پیامبران را تکذیب کردند».درحالیکه آنان جز هود را تکذیب ننمودند. ﴿كَذَّبَتۡ ثَمُودُ ٱلۡمُرۡسَلِينَ ١٤١﴾[الشعراء: ۱۴۱] «ثمود پیامبران را تکذیب کردند».و ایشان جز صالح را تکذیب نکردند و همچنین در باره قوم لوط و شعیب نیز همین را می‌گوید. و تکذیب پیامبران را به آن‌ها نسبت می‌دهد زیرا آن‌ها یک پیامبر را تکذیب کردند پس تکذیب آن مانند این است که مبدأ رسالت را انکار کرده باشند.
کسی که مدعی ایمان به خدای متعال باشد ولی پیامبران یا یکی از آن‌ها که رسالتش ثابت شده است را تکذیب نماید او در ادعای خویش دروغ می‌گوید. از این رو حقیقت ایمان آن است که بر زبان رسول صادق آمده و آیات آن را تأیید می‌کنند. و کسی که به یک یا مجموعه‌ای از پیامبران مؤمن نباشد یا غیر آنان را مانند آن‌ها یا برتر از آنان بداند او در ادعای ایمانش دروغ گفته است بلکه قرآن آن در باره می‌گوید که او به حقیقت کافر است.
با من این سخن الله تعالی را بخوان که می فرمایید: ﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡفُرُونَ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦ وَيُرِيدُونَ أَن يُفَرِّقُواْ بَيۡنَ ٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦ وَيَقُولُونَ نُؤۡمِنُ بِبَعۡضٖ وَنَكۡفُرُ بِبَعۡضٖ وَيُرِيدُونَ أَن يَتَّخِذُواْ بَيۡنَ ذَٰلِكَ سَبِيلًا ١٥٠أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ حَقّٗاۚ وَأَعۡتَدۡنَا لِلۡكَٰفِرِينَ عَذَابٗا مُّهِينٗا١٥١﴾[النساء: ۱۵۰ - ۱۵۱] «همانا کسانی که به الله و رسولانش کافر می‌شوند و می‌خواهند بین خدا و پیامبرانش جدایی اندازند و می‌گویند به بعضی مؤمن هستیم و به بعضی کافر می‌شویم و می‌خواهند در این بین راهی برگزینند. آن‌ها به حقیقت کافرند و خداوند برای کافران عذابی خوار‌کننده آماده کرده است».
این دو آیه در شأن یهود و نصاری نازل شده است. یهود به موسی÷ایمان آوردند و به عیسی÷و محمدصکافر شدند و نصاری به موسی و عیسیإایمان آوردند اما به محمدصکافر گشتند. و مسلمانان تنها کسانی بودند که به تمام پیامبرانی که خداوند فرستاده، و تمام کتاب‌هایی که خداوند نازل نموده بود، ایمان آوردند. همانگونه که الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦ وَلَمۡ يُفَرِّقُواْ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّنۡهُمۡ أُوْلَٰٓئِكَ سَوۡفَ يُؤۡتِيهِمۡ أُجُورَهُمۡۚ وَكَانَ ٱللَّهُ غَفُورٗا رَّحِيمٗا ١٥٢﴾[النساء: ۱۵۲] «و کسانی که به الله و پیامبران ایمان آوردند و بین هیچ یک از ایشان فرقی نگذاشتند خداوند به زودی پاداش آن‌ها را خواهد داد و خداوند نسبت به آنان بخشاینده‌ای مهربان می‌باشد».
[۸] رواه مسلم.