مقدمه:
بر هیچ مسلمانی اهمیت ایمان، بزرگی منزلت و جایگاه آن، و بسیاری فوائد آن در دنیا و آخرت پنهان نیست بلکه تمام نیکی‌ها در دنیا و آخرت بر تحقق ایمان صحیح متوقف است. آن سرآغاز مطالب و با اهمیت‌ترین هدف‌هاست که به وسیله آن بنده به زندگی پاک و خوشبختی می‌رسد و از سختی‌ها، بدی‌ها و گرفتاری‌ها نجات می‌یابد و به ثواب و پاداش آخرت و نعمت‌های ماندگار و خیر و نیکی‌هایی مستمر و دنباله داری که از دست نمی‌رود و زوال نمی‌پذیرد، می‌رسد.
الله تعالی می‌فرماید: ﴿مَنۡ عَمِلَ صَٰلِحٗا مِّن ذَكَرٍ أَوۡ أُنثَىٰ وَهُوَ مُؤۡمِنٞ فَلَنُحۡيِيَنَّهُۥ حَيَوٰةٗ طَيِّبَةٗۖ وَلَنَجۡزِيَنَّهُمۡ أَجۡرَهُم بِأَحۡسَنِ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ ٩٧﴾[النحل: 97]. «هركس از زن و مرد عمل صالحي انجام دهد در حاليكه مؤمن باشد قطعاً او را با زندگي پاكيزه‌اي حيات بخشيم و مسلماً به آنان بهتر از آنچه انجام مي‌دادند پاداش خواهيم داد» و می‌فرماید: ﴿وَمَنۡ أَرَادَ ٱلۡأٓخِرَةَ وَسَعَىٰ لَهَا سَعۡيَهَا وَهُوَ مُؤۡمِنٞ فَأُوْلَٰٓئِكَ كَانَ سَعۡيُهُم مَّشۡكُورٗا ١٩﴾[الإسراء: 19]. «و هركس آخرت را مي‌خواهد و نهايت كوشش را براي آن به خرج مي‌دهد در حاليكه مؤمن است آنان هستند كه تلاششان مورد حق شناسي واقع خواهند شد» و می‌فرماید: ﴿وَمَن يَأۡتِهِۦ مُؤۡمِنٗا قَدۡ عَمِلَ ٱلصَّٰلِحَٰتِ فَأُوْلَٰٓئِكَ لَهُمُ ٱلدَّرَجَٰتُ ٱلۡعُلَىٰ ٧٥﴾[طه: 75]. «و هركس مؤمن به نزد او رود در حاليكه اعمال صالح داشته باشد براي آنان درجات والا خواهد بود» و می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ كَانَتۡ لَهُمۡ جَنَّٰتُ ٱلۡفِرۡدَوۡسِ نُزُلًا ١٠٧ خَٰلِدِينَ فِيهَا لَا يَبۡغُونَ عَنۡهَا حِوَلٗا ١٠٨﴾[الکهف: 107-108]. «كساني كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده‌اند باغ‌هاي فردوس جايگاه پذيرايي آنان است جاودانه در آن خواهند بود و از آنجا منتقل نمي‌شوند» و آیات در این باره در قرآن فراوان است.
نصوص کتاب و سنت بر اینکه ایمان بر پایه شش اصل: ایمان به الله، ملائکه، کتاب‌های آسمانی، پیامبران، روز آخرت و قدر چه خیر باشد یا شر دلالت دارد. این اصول در قرآن کریم و سنت پیامبر در جاهای متعددی ذکر شده است از جمله:
1- الله تعالی می‌فرماید: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ ءَامِنُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَٱلۡكِتَٰبِ ٱلَّذِي نَزَّلَ عَلَىٰ رَسُولِهِۦ وَٱلۡكِتَٰبِ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ مِن قَبۡلُۚ وَمَن يَكۡفُرۡ بِٱللَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَكُتُبِهِۦ وَرُسُلِهِۦ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ فَقَدۡ ضَلَّ ضَلَٰلَۢا بَعِيدًا ١٣٦﴾[النساء: 136]. «اي كساني كه ايمان آورده‌ايد ايمان بياوريد به الله و رسولش و به كتابي كه بر پيامبرش نازل كرده و بر كتابي كه از قبل نازل نموده است و هركس به الله، ملائكه، كتاب‌ها، پيامبران و روز آخرت كافر شود در گمراهي بسيار دوري افتاده است.»
2- و می‌فرماید: ﴿۞لَّيۡسَ ٱلۡبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمۡ قِبَلَ ٱلۡمَشۡرِقِ وَٱلۡمَغۡرِبِ وَلَٰكِنَّ ٱلۡبِرَّ مَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ وَٱلۡكِتَٰبِ وَٱلنَّبِيِّۧنَ﴾[البقرة: 177]. «نيكي اين نيست كه روي خود را به سوي مشرق و مغرب كنيد بلكه نيكي اين است كه به الله، روز آخرت، ملائكه، كتاب‌ها و پيامبران ايمان داشته باشيد.»
3- و می‌فرماید: ﴿ءَامَنَ ٱلرَّسُولُ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡهِ مِن رَّبِّهِۦ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَۚ كُلٌّ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَكُتُبِهِۦ وَرُسُلِهِۦ لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّن رُّسُلِهِۦۚ وَقَالُواْ سَمِعۡنَا وَأَطَعۡنَاۖ غُفۡرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيۡكَ ٱلۡمَصِيرُ ٢٨٥﴾[البقرة: 285]. «پيامبر و مؤمنان به آنچه به سوي او از جانب پروردگار نازل شده ايمان دارند و همگي به الله، ملائكه، كتاب‌ها و پيامبران ايمان دارند. بين هيچكدام از پيامبران فرقي نمي‌نهند و مي‌گويند شنيديم و اطاعت كرديم پروردگارا ما را ببخش و بازگشت ما به سوي توست».
4- و می‌فرماید: ﴿إِنَّا كُلَّ شَيۡءٍ خَلَقۡنَٰهُ بِقَدَرٖ ٤٩﴾[القمر: 49]. «ما هر چيز را به اندازه خلق كرديم».
5- و در صحیح مسلم از زبان عمر بن خطابتکه به حدیث جبریل مشهور است ثابت است که: جبریل از پیامبر جدر باره ایمان سؤال نمود. پیامبر جدر جواب فرمودند: «أَنْ تُؤْمِنَ بِاللهِ، وَمَلاَئِكَتِهِ، وَكُتُبِهِ، وَرُسُلِهِ، وَالْيَوْمِ الآخِرِ، وَتُؤْمِنَ بِالْقَدَرِ خَيْرِهِ وَشَرِّهِ» [2]«به الله، ملائکه، کتاب‌های آسمانی، پیامبران، روز قیامت ایمان داشته باشید و به قدر چه خیر باشد یا شر مؤمن باشید.» ایمان بر این شش اصول عظیم و بزرگ پایه گذاری می‌شود بلکه هیچکس ایمان ندارد مگر اینکه به آن مؤمن باشد و این اصول به هم مرتبط و وابسته‌اند و از همدیگر قابل تفکیک نیستند پس ایمان به بعضی از آن مستلزم ایمان به بقیه آن‌هاست و کفر به بعضی از آن کفر به باقیمانده آن محسوب می‌شود.
در حق هر مسلمانی تأکید می‌شود که نهایت عنایت و توجه و اهتمام خود را در آگاهی، یادگیری و تحقیق در باره آن بکار گیرد.
آنچه در زیر بیان می‌شود متعلق به اصل اول از این اصول است و آن ایمان به الله می‌باشد.
[2] صحیح مسلم برقم (1).