اصول عقاید اهل سنت در پرتو کتاب و سنت

مبحث پنجم: ادعای علم غیب و آنچه مربوط به آن است

غیب تمام چیزهایی را که از عقل و نظرها در حال، گذشته و آینده غایب است را در برمی گیرد. و الله عزوجل علم آن را برای خود قرار داده و به خودش مختص گردانیده است.

الله تعالی می‌فرماید: ﴿قُل لَّا يَعۡلَمُ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ ٱلۡغَيۡبَ إِلَّا ٱللَّهُۚ﴾[النمل:65]. «بگو در آسمان‌ها و زمين جز خداوند كسي غيب نمي‌داند» و می‌فرماید: ﴿لَهُۥ غَيۡبُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ﴾[الکهف: 26]. «غيب آسمان‌ها و زمين نزد خداوند است» و می‌فرماید: ﴿عَٰلِمُ ٱلۡغَيۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِ ٱلۡكَبِيرُ ٱلۡمُتَعَالِ ٩﴾[الرعد: 9]. «عالم و داناي عالم نهان و ظاهر خداوند بزرگ و متعال است».

جز خداوند هیچ کس، نه ملائکه مقرب، نه پیامبر فرستاده شده چه برسد به کسی که در مقام پایین تر از آن دو باشد، غیب نمی‌داند.

الله تعالی از زبان نوح؛می‌فرماید: ﴿وَلَآ أَقُولُ لَكُمۡ عِندِي خَزَآئِنُ ٱللَّهِ وَلَآ أَعۡلَمُ ٱلۡغَيۡبَ﴾[هود: 31]. «به شما نمي‌گويم كه گنجينه‌هاي خداوند نزد من است و نمي‌گويم كه علم غيب مي‌دانم» و از زبان هود؛می‌فرماید: ﴿قَالَ إِنَّمَا ٱلۡعِلۡمُ عِندَ ٱللَّهِ وَأُبَلِّغُكُم مَّآ أُرۡسِلۡتُ بِهِۦ﴾[الأحقاف: 23]. «گفت جز اين نيست كه علم نزد خداست و آنچه بخاطر آن ارسال شده ام به شما ابلاغ مي‌كنم» و به پیامبرصمی‌فرماید که بگوید: ﴿قُل لَّآ أَقُولُ لَكُمۡ عِندِي خَزَآئِنُ ٱللَّهِ وَلَآ أَعۡلَمُ ٱلۡغَيۡبَ﴾[الأنعام: 50]. «بگو به شما نمي‌گويم كه گنجينه‌هاي خداوند نزد من است و نمي‌گويم كه غيب مي‌دانم» و می‌فرماید: ﴿وَعَلَّمَ ءَادَمَ ٱلۡأَسۡمَآءَ كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمۡ عَلَى ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ فَقَالَ أَنۢبِ‍ُٔونِي بِأَسۡمَآءِ هَٰٓؤُلَآءِ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ ٣١ قَالُواْ سُبۡحَٰنَكَ لَا عِلۡمَ لَنَآ إِلَّا مَا عَلَّمۡتَنَآۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡعَلِيمُ ٱلۡحَكِيمُ ٣٢﴾[البقرة: 31-32]. «خداوند تمام نام‌ها را به آدم ياد داد سپس آن‌ها را بر ملائكه عرضه داشت و فرمود: به آن اسمها مرا خبر دهيد اگر مي‌دانيد؟ گفتند: خداوندا تو پاك و منزهي ما جز آنچه به ما آموخته اي نمي‌دانيم همانا تو عليم و حكيم هستي».

الله سبحانه و تعالی بعضی از بندگانش را بر بعضی از امور غیبی از طریق وحی مطلع کرده است همانگونه که می‌فرماید: ﴿عَٰلِمُ ٱلۡغَيۡبِ فَلَا يُظۡهِرُ عَلَىٰ غَيۡبِهِۦٓ أَحَدًا ٢٦ إِلَّا مَنِ ٱرۡتَضَىٰ مِن رَّسُولٖ فَإِنَّهُۥ يَسۡلُكُ مِنۢ بَيۡنِ يَدَيۡهِ وَمِنۡ خَلۡفِهِۦ رَصَدٗا ٢٧ لِّيَعۡلَمَ أَن قَدۡ أَبۡلَغُواْ رِسَٰلَٰتِ رَبِّهِمۡ وَأَحَاطَ بِمَا لَدَيۡهِمۡ وَأَحۡصَىٰ كُلَّ شَيۡءٍ عَدَدَۢا ٢٨﴾[الجن: 26-28]. «داناي نهان هيچكس را بر غيب مطلع نمي‌گرداند مگر در مورد رسولي كه انتخاب كرده باشد پس همانا نگهباناني را در پيش و پس او برخواهد گماشت تا معلوم بدارد كه پيامهاي پروردگار خود را رسانيده‌اند و خداوند بدان چه نزد ايشان است احاطه دارد و هر چيزي را به عدد شماره كرده است». و اين از غيب نسبي مي‌باشد كه علم آن بر بعضي مخلوقات پنهان است اما غيب مطلق را كسي جز الله سبحانه و تعالي نمي‌داند و كيست كه ادعاي علم غيب كند و خداوند به او بخشيده باشد؟».

به خاطر همین بر هر مسلمانی واجب است که از شیادان و دروغگویان که ادعای علم غیب دارند و بر خداوند دروغ می‌بندند دوری جویند کسانی چون ساحران، دروغگویان و ستاره شناسان و غیر آن‌ها که خود و بسیاری دیگر را گمراه نموده و از راه راست منحرف شده‌اند.

و در ذیل خلاصه‌ای از اعمال کسانی که به وسیله آن ادعای علم غیب می‌کنند و به وسیله آن عوام و جاهلان مسلمان را گمراه می‌کنند و عقیده و ایمان آن‌ها را به فساد می‌کشانند، بیان می‌گردد: