اصولی که عبادت بر آن بنا می‌شود
اصولی که عبادت بر پایۀ آن گذاشته می‌شود دو اصل است:
نخست: محبت کامل.
دوم: فروتنی کامل.
هیچ عبادتی تنها با یکی از این دو سودمند نخواهد بود. به همین سبب یکی از سلف می‌گوید: هر کس الله را تنها بر اساس محبت، عبادت کند زندیق است، و هر کس او را بر اساس امیدِ تنها عبادت کند مُرجِئه [۴۰]است، و هر که او را تنها بر اساس ترس عبادت کند حَروری [۴۱]است؛ اما کسی که او را بر اساس محبت و ترس و امید بپرستد مومنِ یکتاپرست است. [۴۲]
خداوند متعال در توصیف مومنان می‌فرماید:
﴿وَٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَشَدُّ حُبّٗا﴾[البقرة: ۱۶۵].
(و کسانی که ایمان آورده‌اند محبتشان نسبت به الله بیشتر است).
و می‌فرماید:
﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ هُم مِّنۡ خَشۡيَةِ رَبِّهِم مُّشۡفِقُونَ ٥٧﴾[المؤمنون: ۵٧].
(کسانی که از بیم پروردگارشان در هراسند).
و همچنین می‌فرماید:
﴿إِنَّهُمۡ كَانُواْ يُسَٰرِعُونَ فِي ٱلۡخَيۡرَٰتِ وَيَدۡعُونَنَا رَغَبٗا وَرَهَبٗاۖ وَكَانُواْ لَنَا خَٰشِعِينَ ٩٠﴾[الأنبياء:٩۰].
(آنان در [انجام] کارهای نیک شتاب می‌نمودند و ما را از روی رغبت و بیم می‌خواندند و در برابر ما فروتن بودند).
[۴۰] مرجئه کسانی هستند که عمل را از مسمای ایمان بیرون جدا می‌کنند (آن را جزو ایمان نمی‌دانند) و آن را از حقیقت ایمان خارج می‌دانند. مرجئه گروه‌های بسیاری هستند که در معنای ایمان به هم اختلاف دارند. [۴۱] حروریه همان خوارج هستند و بر اساس حروراء، [که منطقه‌ای است در کوفه و در آنجا بار نخست علیه علی سجمع شدند] حروری نامیده شده‌اند. خوارج کسانی را که مرتکب گناه کبیره شوند کافر می‌دانند. [۴۲] معارج القبول (۱/ ۳۹۷).