ده سبب برای مغفرت گناهان و محو اثر اعمال زشت
امام ابن قیم / در کتاب خود «عدة الصابرین» می‌گوید:
باب منهیات؛ الله متعال گناه و معصیت را با امور متعددی از جمله عمل بنده و جز آن، محو و نابود نموده و اثر آن‌را از بین می‌برد. چنانکه آن‌را با توبه‌ی نصوح، طلب مغفرت، نیکی‌های محو کننده، مصیبت‌های پاک‌کننده، استغفار فرشتگان و دعای مومنان باطل و نابود می‌کند. این امور شش‌گانه مربوط به زمان حیات وی هستند.
- و با سختی مرگ و مشکلات آن؛ و این در وقت جدا شدن از دنیا می‌باشد.
- و با هول و هراس برانگیخته شدن دوباره و ترس از نکیر و منکر در قبر، فشار قبر و سایر سختی‌ها و مشکلات آن، سختی‌های توقف در عرصات و مشقت‌های آن؛ و با شفاعت شفاعت‌کنندگان در مورد وی و با رحمت مهربان‌ترین مهربانان.
اما در صورتی که هیچیک از این موارد شامل حال او نگردد، باید وارد آتش گردد و مدت ماندگاری وی در آتش به اندازه‌ی بقای خبث و پلیدی‌اش می‌باشد. چراکه الله متعال بهشت را جز بر پاکان حرام کرده است. لذا مادامی که چرک و پلیدی و خباثت در او وجود داشته باشد، در کوره‌ی تطهیر خواهد بود تا صیقل یافته و پاک گردد.
و این خلاصه‌ای بود از سخنان شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه‌الله که آن‌را در مواضع متعددی از کتاب‌هایش تکرار نموده است. از جمله در رساله‌ی «أمراض القلوب وشفاؤها» می‌گوید: «چون مؤمن مرتکب گناهی گردد، مجازات آن با ده سبب از وی برداشته می‌شود:
- اینکه توبه کند و خداوند متعال توبه‌‌اش را بپذیرد. کسی که از گناهی توبه کند همچون کسی است که گناهی ندارد.
- یا اینکه طلب مغفرت و آمرزش نماید و مورد بخشش واقع گردد.
- یا نیکی‌هایی را انجام دهد که سبب محو گناهش گردد. چراکه نیکی‌ها بدی‌ها را از بین می‌برند.
- یا برادران مؤمنش برای او دعا کنند و در حیات و مرگش برای او شفاعت کنند.
- یا اینکه از ثواب اعمال‌شان به او ببخشند تا خداوند متعال او را از آنها بهره‌مند گرداند.
- یا رسول الله ج (در قیامت) برای او شفاعت کند.
- یا خداوند متعال او را در دنیا با دچار شدن به مصیبت مورد ابتلا و آزمایش قرار دهد تا کفاره‌ی گناه وی گردد.
- یا او را در برزخ و (هنگام دمیدن در صور و) بیهوشی مخلوقات مورد ابتلا و آزمایش قرار دهد و به این ترتیب از گناهش درگذرد.
- یا او را در عرصات قیامت با وحشت و ترس آن مورد ابتلا و آزمایش قرار دهد و اینگونه آن‌را کفاره‌ی گناهش قرار دهد.
- یا اینکه الله متعال، مهربان‌ترین مهربانان رحمت خود را شامل حال وی گرداند.
پس هرکس این اسباب ده‌گانه شامل حال وی نشود جز خود را نباید ملامت کند چنانکه در حدیث قدسی که رسول خدا ج روایت می‌کنند، الله متعال می‌فرماید: «یا عِبَادِي إِنَّمَا هِيَ أَعْمَالُكُمْ أُحْصِيهَا لَكُمْ، ثُمَّ أُوَفِّيكُمْ إِيَّاهَا، فَمَنْ وَجَدَ خَيْرًا، فَلْيَحْمَدِ اللهَ وَمَنْ وَجَدَ غَيْرَ ذَلِكَ، فَلَا يَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ»[٦]: «ای بندگانم، این اعمال شماست که برای شما می‌شمارم سپس در برابر آنها به تمام و کمال به شما پاداش می‌دهم؛ پس هرکس خیری یافت، باید خداوند را شکر و سپاس گوید. و هرکس جز آن‌را یافت، جز خودش را ملامت نکند».
و شیخ الاسلام در کتاب «الإیمان الأوسط» به شرح و بسط تفصیلی این اسباب پرداخته است.
[٦]- صحیح مسلم: ٢٥٧٧.