مختصر فقه اسلامی

انواع زنانی که عده می‌گذرانند

زنانی که عده می‌گذرانند بر شش نوع هستند

اول: زن حامله: اگر زن حامله‌‌ای با مرگ شوهر یا طلاق یا فسخ نکاحی عده می‌گذراند تا وضع حملی که خلقتش مشخص شده باید صبر کند و کمترین مدت حاملگی شش ماه است و غالبا نه ماه می‌باشد.

الله تعالى می‌فرماید: ﴿وَأُوْلَٰتُ ٱلۡأَحۡمَالِ أَجَلُهُنَّ أَن يَضَعۡنَ حَمۡلَهُنَّۚ وَمَن يَتَّقِ ٱللَّهَ يَجۡعَل لَّهُۥ مِنۡ أَمۡرِهِۦ يُسۡرٗا٤﴾[الطلاق: ٤]. «و عده‌ی زنان باردار، این است که وضع حمل کنند».

دوم: زنی که شوهرش می‌میرد: اگر حامله باشد با وضع حمل عده‌اش تمام می‌شود اما اگر حامله نباشد چهار ماه و ده روز باید عده بگذراند و در این مدت حامله بودنش مشخص می‌شود.

الله تعالى می‌فرماید: ﴿وَٱلَّذِينَ يُتَوَفَّوۡنَ مِنكُمۡ وَيَذَرُونَ أَزۡوَٰجٗا يَتَرَبَّصۡنَ بِأَنفُسِهِنَّ أَرۡبَعَةَ أَشۡهُرٖ وَعَشۡرٗاۖ فَإِذَا بَلَغۡنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ فِيمَا فَعَلۡنَ فِيٓ أَنفُسِهِنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِۗ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرٞ٢٣٤﴾[البقرة: ٢٣٤]. «و کسانی از شما که می‌میرند و همسرانی باقی می‌گذارند؛ باید چهار ماه و ده روز انتظار بکشند (وعده نگه دارند) پس هنگامی‌که مدت عدت خود را به پایان رساندند، در آنچه آنان به طور شایسته درباره خود انجام دهند؛ گناهی بر شما نیست، و الله به آنچه می‌کنید آگاه است».

سوم: زنی که حامله نباشد و شوهرش طلاق دهد در سه حیض عده بگذراند. اما اگر جدایی زن با خلع، یا فسخ باشد، عده‌‌اش یک حیض است.

الله تعالى می‌فرماید: ﴿وَٱلۡمُطَلَّقَٰتُ يَتَرَبَّصۡنَ بِأَنفُسِهِنَّ ثَلَٰثَةَ قُرُوٓءٖۚ وَلَا يَحِلُّ لَهُنَّ أَن يَكۡتُمۡنَ مَا خَلَقَ ٱللَّهُ فِيٓ أَرۡحَامِهِنَّ إِن كُنَّ يُؤۡمِنَّ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۚ وَبُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِي ذَٰلِكَ إِنۡ أَرَادُوٓاْ إِصۡلَٰحٗاۚ وَلَهُنَّ مِثۡلُ ٱلَّذِي عَلَيۡهِنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِۚ وَلِلرِّجَالِ عَلَيۡهِنَّ دَرَجَةٞۗ وَٱللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ٢٢٨﴾[البقرة: ٢٢٨]. «و زنان مطلقه باید مدت سه پاکی (یا دیدن سه بار عادت ماهانه) انتظار بکشند، و اگر به الله و روز قیامت ایمان دارند؛ برای آن‌ها روا نیست که آنچه را الله در رحم‌های‌شان آفریده، کتمان کنند. و شوهران‌شان اگر خواهان آشتی هستند، برای بازگرداند آن‌ها (به زندگی زناشوئی) در این (مدت از دیگران) سزاوارترند. و برای زنان حقوق شایسته‌ای است همانند (حقوق و و ظایفی) که بر عهده آن‌هاست، و مردان بر آنان برتری دارند، و الله توانمند حکیم است».

چهارم: زنی که به دلیل کوچکی یا پیری حیض نمی‌شد و شوهرش او را طلاق داد، سه ماه عده بگذراند.

الله تعالى می‌فرماید: ﴿وَٱلَّٰٓـِٔي يَئِسۡنَ مِنَ ٱلۡمَحِيضِ مِن نِّسَآئِكُمۡ إِنِ ٱرۡتَبۡتُمۡ فَعِدَّتُهُنَّ ثَلَٰثَةُ أَشۡهُرٖ وَٱلَّٰٓـِٔي لَمۡ يَحِضۡنَ﴾[الطلاق: ٤]. «و کسانی از زنان‌تان که از عادت ماهانه مأیوس شده‌اند، اگر شک کردید عدّۀ آن‌ها سه ماه است و (نیز) آن‌ها که حیض نشده‌اند».

پنجم: اگر عادت ماهیانه زنی قطع شد و علتش مشخص نبود، یک سال عده بگذراند، نه ماه به خاطر اطمینان از حاملگی و سه ماه را به خاطر عده صبر نماید.

ششم: زنی که شوهرش گم شود طوری که هیچ خبری از مرگ و زندگی‌اش در دست نباشد، زن باید در مدتی که متضرر نشود، منتظرش بماند و دنبالش بگردد و برای احتیاط در دادگاه اسلامی قاضی مدتی را برای زن تعیین کند که به انتظار شوهرش بماند، بعد از کامل شدن آن مدت و پیدا نشدنش، قاضی حکم وفاتش را صادر کند و سپس زن چهار ماه و ده روز عده بگذراند. اگر بعد از این خواست می‌تواند ازدواج کند.

عده کنیزی که حیض می‌شود، دو طهر است اما کنیزی که به سبب پیری یا کوچکی حیض نمی‌شود دو ماه است و عده کنیز حامله وضع حمل اوست.