مختصر فقه اسلامی

٢- فضل قضاوت

قضاوت بین مردم برای کسی‌که توان آن‌‌را دارد و اطمینان دارد مرتکب ظلم و ستم نمی‌‌شود، فضل بزرگی دارد.

قضاوت از بهترین عباداتی است که به وسیله‌‌ی آن به الله متعال تقرب حاصل می‌‌شود و این زمانی است که خالصانه برای الله متعال باشد. زیرا دربردارنده اصلاح بین مردم، اقامه‌‌ی عدل، گرفتن حق مظلوم، دفع ظالم، امر به معروف و نهی از منکر، اقامه‌‌ی حدود و بازگرداندن حقوق به صاحبان آن‌ها می‌‌باشد. و این وظیفه‌‌ی پیامبران است.

١- الله متعال می‌‌فرماید: ﴿۞لَّا خَيۡرَ فِي كَثِيرٖ مِّن نَّجۡوَىٰهُمۡ إِلَّا مَنۡ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوۡ مَعۡرُوفٍ أَوۡ إِصۡلَٰحِۢ بَيۡنَ ٱلنَّاسِۚ وَمَن يَفۡعَلۡ ذَٰلِكَ ٱبۡتِغَآءَ مَرۡضَاتِ ٱللَّهِ فَسَوۡفَ نُؤۡتِيهِ أَجۡرًا عَظِيمٗا١١٤﴾[النساء: ١١٤] «در بسیاری از رازگویی‌های آنان [= مردم] خیری نیست، مگر [در گفتارِ] کسى که به [دادنِ] صدقه‌ای یا کاری پسندیده یا سازشى میان مردم فرمان دهد؛ و هر کس برای رضایت الله چنین کند، به زودی پاداش بزرگی به وی خواهیم داد».

٢- از عبدالله بن مسعود روایت است که رسول الله فرمود: «حسادت (غبطه) جز در دو مورد روا نیست: مردی که الله متعال مال را به او ارزانی داشته و در خرج کردن آن در راه حق به وی همت بخشیده است. و مردی که الله متعال به او علم و معارف اسلامی شرعی عنایت فرموده و او از علم خود دیگران را بهره‌‌مند می‌‌سازد و با عدالت قضاوت می‌‌کند». [١٥٧٠]

٣- از عبدالله بن عمرو روایت است که رسول الله فرمود: «همانا مقسطین بر منبری از نور و در سمت راست الله قرار می‌‌گیرند. و هردو دست الله راست هستند. همان کسانی‌که در حکم و قضاوت‌‌شان عدالت را رعایت کرده و در مورد خانواده و زیردستان خود انصاف به خرج می‌‌دهند»[١٥٧١].

٤- از ابوهریره روایت است که رسول الله فرمود: «الله متعال در روزی که سایه‌‌ای جز سایه او وجود ندارد هفت گروه را در زیر سایه خود جای می‌‌دهد: ١- امام (فرمانروای) عادل؛ ٢- جوانی که در اطاعت و عبادت الله رشد یافته باشد؛ ٣- کسی‌که همواره دل‌‌بسته مسجد باشد؛ ٤- دو مسلمانی که صرفا به خاطر خشنودی الله یکدیگر را دوست داشته باشند؛ و بر اساس آن جمع شده و از هم جدا شوند؛ ٥- کسی‌که زنی زیبا و صاحب مقامی او را به فحشاء فرا بخواند ولی او نپذیرد و بگوید: من از الله می‌‌ترسم. ٦- کسی‌که با دست راستش طوری صدقه دهد که دست چپش نداند. ٧-کسی‌که در تنهایی بیاد الله باشد و از ترس او اشک بریزد».[١٥٧٢]

٥- از عمروبن عاص روایت است که از رسول الله شنیده که فرمود: «هرگاه قاضی در داوری اجتهاد کند و رای صادره از سوی وی درست باشد، دو پاداش دارد و اگر رای صادره برخاسته از اجتهاد نادرست باشد، یک پاداش برای وی می‌‌باشد».[١٥٧٣]

[١٥٧٠]- متفق علیه؛ بخاری: ٧٣؛ مسلم: ٨١٦؛ متن از مسلم می‌‌‌‌‌‌باشد.

[١٥٧١]- مسلم: ١٨٢٧.

[١٥٧٢]- متفق علیه؛ بخاری: ١٤٢٣؛ مسلم: ١٠٣١؛ متن از بخاری می‌‌باشد.

[١٥٧٣]- متفق علیه؛ بخاری: ٧٣٥٢؛ مسلم: ١٧١٦.