مختصر فقه اسلامی

٩- میراث حمل (جنین)

حمل: همان جنین در شکم مادر می‌‌باشد.

چه زمانی جنین ارث می‌‌برد:

زمانی که جنین گریه کند و هنگام مرگ مورث در رحم موجود باشد ولو اینکه نطفه باشد، ارث می‌‌برد.

از ابوهریره روایت است که رسول الله فرمود: «هیچ فرزندی از فرزندان آدم نیست مگر اینکه شیطان او را به هنگام ولادت لمس می‌‌کند، نوزاد در اثر لمس شیطان جیغ می‌‌کشد، البته مریم و فرزندش از این قانون مستثنی هستند».[١٤٩٤]

مساله:

چون در میان وارثان جنین باشد، دو حالت موجود است:

١- وارثان صبر می‌‌کنند تا جنین متولد شود و وضعیت مذکر و مونث بودنش مشخص شود، سپس ترکه را تقسیم می‌‌کنند.

٢- وارثان قبل از ولادت جنین خواهان تقسیم میراث هستند، در این‌‌صورت مقداری بیش از سهم ارث دو پسر یا دو دختر تا تولد جنین، از ترکه برداشته می‌‌شود و چون متولد شد، حق وی از ترکه پرداخت می‌‌شود و مابقی آن که حق باقی ورثه است میان آن‌ها تقسیم می‌‌شود.

و کسانی‌که جنین مانع ارث بردن آن‌ها نمی‌‌شوند، سهم ارث‌‌شان را دریافت می‌‌کنند مانند مادربزرگ.

و کسی‌که با تولد جنین سهمش ناقص می‌‌شود، کم‌‌ترین مقدار سهمش را دریافت می‌کند مانند همسر و مادر؛

و کسی‌که با تولد جنین سهمی به او نمی‌‌رسد، چیزی از ارث به او داده نمی‌‌شود مانند برادران مرده؛ و سهم جنین به جای خود باقی است تا اینکه متولد شده و وضعیتش مشخص شود.

به عنوان مثال:

اگر وارثان شامل زن حامله، مادربزرگ و برادر تنی باشند، اصل مساله از ٢٤ می‌‌باشد. در این‌‌صورت سهم مادربزرگ یک‌‌ششم می‌‌باشد چه جنین مذکر باشد یا مونث یا اینکه مرده متولد شود.

و سهم مادر جنین در صورت زنده به‌‌ دنیا آمدن جنین یک‌‌هشتم و چون مرده به‌‌ دنیا بیاید، یک‌‌چهارم خواهد بود که قبل از روشن شدن وضعیت جنین یک‌‌هشتم به او داده می‌‌شود.

و اگر جنین مذکر متولد شود، برادر تنی سهمی نخواهد داشت و اگر مونث متولد شود، پس از سهم جنین، باقی ترکه را به ارث می‌‌برد. و اگر جنین مرده به ‌‌دنیا بیاید باقی ارث سهم او خواهد بود. بنابراین میراث برادر تنی به او داده نمی‌‌شود تا اینکه جنین متولد شود.

[١٤٩٤]- متفق علیه؛ بخاری: ٣٤٣١؛ مسلم: ٢٣٦٦؛ متن از بخاری است.