علاءالدین طوسی و ابن‌سینا
دیگر از معترضین بر ابن‌سینا، متکلّم زبدۀ قرن هشتم هجری، علاءالدین علی طوسی (متوفّی در سال ۸۸٧ هجری قمری) است که معاصر با سلطان محمد فاتح، پادشاه عثمانی بوده و به دستور وی کتاب «الذّخیرة» را در محاکمۀ میان غزالی و ابن سینا نوشته شده است و ضمن آن اعتراضات غزالی را بر حکماء بخصوص بر ابن سینا تقویت نموده [۲۰]، علاءالدین طوسی در مقدمۀ کتابش می‌نوسید:
«فوافقت طریقة الإمام المرشد في الاصل، لکن لا بطریق التّقلید بل بمقتضی التّحقیق البحت [۲۱]» یعنی: «من در این کتاب با روش امام رهنما (غزالی) در اصل، موافقت دارم امّا نه از راه تقلید بلکه به مقتضای تحقیق محض» شیخ علاءالدین طوسی در پایان کتاب خود به این نتیجه می‌رسد که برخلاف نظر فلاسفه (نظیر ابن‌سینا) نیروی عقلانی در ادراک حقایق امور الهی نمی‌تواند مستقل از وحی باشد و بدون تأیید وحی، به داوریهای عقل در امور مزبور اعتماد نتوان کرد چنانکه می‌نویسد.
«وانّما غرضنا من ذلك تبیین أنّ العقل لیس مستقلا في إدراك الأمور الإلهیّة بحقائقها، وانظاره لیست ممّا یوثق بها في الإحاطة بها بدون تأیید صاحب الوحي المؤیّد بإعلام من الله تعالی» [۲۲].
[۲۰] چنانکه خوا‌جه‌زاده (متوفی در سنه ۸٩۳) نیز کتابی به فرمان سلطان ابوالفتح محمد‌بن مراد، پادشاه عثمانی در داوری میان غزالی و ابن‌رشد نگاشته و از غزالی دفاع کرده است. [۲۱] الّذخیرة، چاپ حیدرآباد کن، صفحۀ ۶. [۲۲] الدّخیرة، صفحۀ ۲٧۰.