مردم دوست دارند مورد تشویق دیگران قرار گیرند و هرگاه کاری را انجام دادند از آنان تشکر و سپاسگزاری کرد
مردم معمولا دوست دارند که همیشه مورد تشویق و ترغیب دیگران قرار گیرند و هرگاه کار و یا مسئولیتی را انجام دادند از آنان تشکر و سپاسگذاری گردد؛ اگرچه در اصل مسلمان باید هر کاری را که انجام می‌دهد فقط بخاطر جلب رضایت اللهأباشد و هیچوقت نباید از مردم انتظار تشکر و سپاسگذاری داشته باشد، ولی این طبیعت و ذات بشری است و شرعاً هیچگونه اشکالی ندارد.
امام احمد ترمذی روایت کرده‌اند که «من لم يشكر الناس لم يشكر الله» [۲۰].
«هرکس از مردم در مقابل انجام کاری تشکر و قدردانی نکند در حقیقت از خداوند تبارک و تعالی تشکر نکرده است».
و همچنین بنا به فرموده رسول اکرمصدرغزوه خندق: «اللهم لا عيش إلا عيش الآخرة فأكرم الأنصار والمهاجرة» [۲۱]. خداوند هیچ زندگی بهتر از زندگی آخرت نیست پس از انصار و مهاجر اکرام و قدردانی کن به حقیقت دعای خیر نوعی مدح و ثنا و تعریف و حتی از آن هم بالاتر است. همانطور که رسول اکرمصمی‌فرماید:
«من صنع إليه معروف فقال لصاحبه: جزاك الله خير فقد أبلغ في الثناء» [۲۲].
«هرکس که کار نیکی در حق او انجام گیرد سپس به انجام دهنده آن بگوید: خداوند به تو پاداش نیک بدهد به حقیقت از او نهایت تشکر و قدردانی کرده است یا به عبارت دیگر وظیفه شکرگذاری را بجای آورده است».
پس هنگامیکه تو برای کسی دعای خیر می‌کنی مثلاً می‌گویی: «خداوند تو را توفیق دهد. خداوند تو را عزیز و محترم گرداند» این کلمات قشنگ و زیبا و دلنشین مردم را تشویق و ترغیب می‌کند. پس دعای خیر، چیز بزرگی است.
دعای خیر درحق کسی، چیز کمی نیست و دعای «جزاك الله خيراً» به حقیقت دعای بزرگی است و مثال‌های زیادی برای تشکر و تشویق از دیگران وجود دارد. مثلاً مرد به همسرش می‌گوید: «جزاك الله خيرا» «خداوند به تو جزای خیر دهد» شام دیروز خوب و تمیز بود. و یا به فرزندش می‌گوید: «أحسنت» «آفرین بر تو -فوق العاده عالی- بی‌نظیر» و یا کلمات قشنگ و زیبای دیگر.
هیچوقت مدیر و مسول موفق نمی‌شود مگر از زیردستان و کارمندان خود به نحوی بعد از انجام مسئولیت‌های محوله تشکر و قدردانی کند، تا باعث (تشویق و ترغیب و تقویت روحی آنان برای انجام مسئولیت‌های بعدی شود) و این تشکرچه به صورت شفاهی یا مخصوصاً کتبی فقط نوشتن یک برگ کاغذ است که هیچگونه زحمتی هم ندارد اما نزد مردم مخصوصاً کارمندان و زیردستان اثر مطلوب و خوبی به دنبال خواهد داشت.
باید توجه داشت بین تشکر و قدردانی و تعریف و تمجیدی که از لحاظ شرعی مذموم است، فرق زیادی وجود دارد.
از جمله کارهای رسول اللهصتشکر و قدردانی بخاطر انجام کارهای نیک و همچنین تشکر و سپاسگذاری از فاعل آن (کننده آن کار) بود به این امید که در انجام کارهای نیک و صالح بیشتری، پیش‌قدم باشند، و از مدح و تعریف کسانی که آن صفات و خصوصیات در آنان موجود نیست و یا باعث بوجودآمدن غرور و تکبر در آنان می‌شود، نهی فرموده‌اند.
رسول اللهصمی‌فرماید: «إذا رأيتم المداحين فأحثوا في وجوههم التراب» [۲۳].
«هرگاه ثناگویان و چاپلوسان را دیدید به رخسار آن‌ها خاک بپاشید».
و همچنین می‌فرماید:
«إياكم والتّمادح» [۲۴]«از ثناگویی و چاپلوسی برحذر باشید».
همانطورکه در حدیث قبلی در مورد مرد انصاری که رسول اللهصبرای تشویق و ترغیب از او تعریف می‌کرد تا آنجا که فرمود: «من سن سنة حسنة» [۲۵]هرکسی سنت و روش نیک پایه‌ریزی کند... و همچنین رسول اکرمصدر باره مدح و تعریف از یاران خود می‌فرماید:
«أرحم أمتي بأمتي أبو بكر وأشدهم في أمر الله عمر، وأصدقهم حياء عثمان وأقرؤهم لكتاب الله أبي بن كعب وأفرضهم زيد بن ثابت وأعلمهم با الحلال والحرام معاذ بن جبل ولكل أمة أمين وأمين هذة الأمة أبو عبيدة بن الجراح» رواه احمد والترمذی.
«مهربان‌ترین کس نسبت به امتم حضرت ابوبکرساست وسخت‌ترین آنان دراجرای دستورات الهی حضرت عمرس و صادق‌ترین آنان از نظر حیا وحشمت عثمانساست و قاری‌ترین آنان به کتاب الله (قرآن) ابی بن کعب است، داناترین و عارف‌ترین آنان به واجبات زید بن ثابت و آگاه‌ترین آنان به حلال و حرام معاذ بن جبل است و در هر امتی امینی است، امین این امت ابوعبیده بن جراح است».
همانطور که مشاهده می‌کنید: حضرت رسول اکرمصهر کدام از اصحاب و یاران خود با صفتی که او را از دیگری جدا می‌سازد، مدح و تعریف کرده است.
[۲۰] رواه أحمد من حدیث أبی هریرة، وقال الألبانی صحیح الأسناد. [۲۱] متفق علیه من حدیث سهل بن سعد. [۲۲] مشکاة المصابیح من حدیث اسامة بن زید، قال الألبانی: حدیث جید. [۲۳] رواه مسلم من حدیث المقداد بن الأسود. [۲۴] صحیح ابن ماجه، من حدیث معاویة. [۲۵] جزء من حدیث، رواه مسلم.