فصل دوم: انواع سفر
۱- سفر حرام: سفری است که شخص برای انجام کاری که خدا یا رسولشص آن را حرام کرده‌اند، سفر می‌کند، مثل: کسی که برای تجارت مشروب، کارهای حرام و راهزنی سفر می‌کند، یا سفر کردن زن بدون همراه بودن محرم با او [۳].
۲- سفر واجب: مثل: سفر برای انجام فریضۀ حج یا عمرۀ واجب یا جهاد واجب.
۳- سفر مستحب: مثل: سفر برای عمرۀ غیر واجب یا حج سنت یا جهاد سنت.
۴- سفر مباح: مثل: سفر برای تجارت چیزهای مباح و کلیه کارهای مباح.
۵- سفر مکروه: مثل: سفر کردن انسان بدون همراه داشتن رفیق در سفر، مگر آنکه ناچار باشد [۴]. چون پیامبر صفرمودۀ: «اگر مردم در مورد تنهایی، آنچه را من می‌دانم بدانند، هیچ سواری در شب تنها نخواهدرفت» [۵].
این تمام انواع سفرهایی بود که علما آن را بیان کرده‌اند، پس برای انسان مسلمان واجب است که به سفر حرام نرود و شایسته است که از سفر مکروه نیز دست بکشند، و تمام سفرهایش را در سفر واجب، مستحب و مباح خلاصه کند [۶].
[۳] المغنی، ابن قدامه مقدسی (۳/۱۱۵) و الشرح الممتع، ابن عثیمین/(۴/۴٩۲). [۴] المغنی، ابن قدامه مقدسی (۳/۱۱۴-۱۱٧) و الشرح الممتع، ابن عثیمین/(۴/۴٩۱-۴٩۲). [۵] صحیح بخاری (۲٩٩۸)، قسمتی از روایت ابن عمر س. [۶] علما در مورد نوع سفری که در رخصت‌های سفر مثل: قصر و جمع نمازها، شکستن روزه، مسح بر خفین و عمامه به مدت سه روز و خواندن نماز سنت بر شتر، به آن تعلق دارند، دچار اختلاف شده‌اند و هر کدام چیزی گفته‌اند: الف) گفته شده: رخصت‌های سفر، قصرو جمع نمازها و شکستن روزه مربوط به ماه رمضان و مسح بر خفین وعمامه و خواندن نماز سنت بر روی شتر مربوط به سفر واجب و سنت و مباح است. اما در سفر حرام و مکروه انجام این رخصت‌‌ها جایز نیستند. ب) گفته شده: قصر کردن نمازها فقط مربوط به سفر حج، عمره و جهاد است، چون واجب فقط برای واجب ترک می‌شود. اما در سفر مباح وحرام ومکروه قصر کردن نمازها جایز نیست. ج) گفته شده: فقط در سفرهایی که مفهوم عبادت در آنها باشد، نمازها قصر می‌شوند، چون پیامبر صفقط در سفر واجب یا سنت نمازهایش را قصر می‌کرد. د) امام ابوحنیفه، شیخ الإسلام ابن تیمیه و بسیاری از علما گفته‌اند که قصر نمازها حتی در سفر حرام نیز درست است. شیخ الإسلام ابن تیمیه می‌فرماید: (و دلایل در این باره قول کسی را تأیید می‌کنند که می‌گوید، قصر نمازها و شکستن روزه مربوط به مطلق سفر است و اختصاص به سفری خاص ندارد، بلکه شامل تمام حالات سفر است، و این سخن صحیح و درستی است، چون در قرآن و سنت نیز مطلق سفر بیان شده است). مجموع الفتاوی (۲۴/۱۰٩)، المغنی، ابن قدامه مقدسی (۳/۱۱۵-۱۱٧) و الإختیارات العلمیة من الإختیارات الفقهیة، شیخ الإسلام ابن تیمیه ص (۱۱۰) و الکافی، ابن قدامه (۱/۴۴٧) و الشرح الکبیر چاپ شده با المقنع (۵/۳۰) و الإنصاف، المرادی چاپ شده با الفتح و الشرح الکبیر (۵/۳۴) و الشرح الممتع، ابن عثیمین (۴/۴٩۳) و الفتاوی، ابن عثیمین (۱۵/۲۶۰-۲٧۴-۲۸۱).