فصل نهم: کوتاه کردن نماز در منی برای همة حاجیان
عبدالله‌بن عمر سمی‌گوید: «نماز ۴ رکعتی را با پیامبر صدر منی ۲ رکعتی می‌خواندم و با ابوبکر و عمر نیز ـ در زمان خلافتشان ـ در منی نمازهای ۴ رکعتی را دو رکعتی می‌خواندم و در اوایل خلافت عثمان هم همینطور بود، ولی عثمان بعداً نماز ۴ رکعتی را در منی قصر نمی‌کرد و آنها را کامل و ۴ رکعتی می‌خواند» [۱۲۰].
مترجم: «هرچند عبدالله‌بن مسعود به حضرت عثمان ساعتراض کرد ولی با وجود این چون قصر نماز واجب نیست، ابن مسعود به حضرت عثمان ساقتدانمود، چنانکه قصر در منی واجب می‌بود امام عثمان سنمازش را کامل نمی‌خواند و ابن مسعود هم به او اقتدا نمی‌کرد».
و از عبدالرحمن بن یزید سروایت است که می‌گوید: «امام عثمان‌بن عفان سدر منی برایمان پیش نمازی کرد و نماز را ۴ رکعتی و کامل خواند، این مسئله به عبدالله‌بن مسعود سخبر داده شد، برگشت و گفت: نماز ۴ رکعتی را با پیامبر صدر منی ۲ رکعتی می‌خواندم و با ابوبکر و عمر نیز ـ در زمان خلافتشان ـ در منی نمازهای ۴ رکعتی را دو رکعت می‌خواندم، چقدر دوست دارم به جای این ۴ رکعت، دو رکعت قبول شده بخوانم» [۱۲۱].
یحیی‌بن ابواسحاق از انس سروایت کرده که، انس فرمودند: «همراه پیامبر صاز مدینه به‌سوی مکه خارج شدیم تا وقتی که به مدینه برگشتیم پیامبر صنمازهای ۴ رکعتی را دو رکعت می‌خواند». گفتم ـ یحیی‌بن ابی‌اسحاق ـ آیا در مکه اقامت نمودی؟ انس گفت: ده روز در آنجا اقامت نمودیم.
در روایتی دیگر از مسلم این طور آمده: «چقدر پیامبر صدر مکه اقامت نموده؟ انس گفت: ده روز».
و در روایتی دیگر از مسلم این طور آمده: «از مدینه به‌سوی حج خارج شدیم» [۱۲۲].
و این روایت انس با روایت ابن عباس ـ رسول خدا ص۱٩ روز اقامت گزیدند و نمازهایشان را کوتاه می‌کردند، و ما نیز اگر سفر می‌کردیم ۱٩ روز نمازهایمان را کوتاه می‌کردیم و اگر بیشتر از ۱٩ روز می‌ماندیم نمازهایمان را تمام می‌کردیم [۱۲۳]ـ تعارضی ندارد. چون روایت ابن عباس مربوط به فتح مکه و روایت انس مربوط به حج‌الوداع است. و پیامبر صهمراه یارانش صبح روز چهارم ذی‌الحجه به مکه رسیدند، و بدون شک پیامبر صو یارانش صبح روز ۱۴ ذی‌الحجه را از مکه خارج شدند و مدت اقامتشان در مکه و نواحی اطراف آن برای انجام مناسک حج ده روز و شب بود. همچنان که انس سگفته است [۱۲۴]. ولی جریان ابن عباس مربوط به فتح مکه بوده که برایشان مشخص نبود که چند روز در آنجا ماندگار می‌شوند.
از حارثه بن وهب الخزاعی سروایت است ، می‌گوید: «پشت سر پیامبرصدر منی ـ در حجه‌الوداع ـ در حالی که مردم در بیشترین تعدادشان بودند و تا آن روز چنین جمعیتی را نداشتیم، نماز ۴ رکعتی را دو رکعت خواندم» [۱۲۵].
و این قصر کردن نماز در منی سنت پیامبر صاست پس شایسته است به آن عمل و از آن پیروی شود [۱۲۶].
[۱۲۰] متفق علیه، بخاری (۱۰۸۲)، مسلم (۶٩۴). [۱۲۱] متفق علیه، بخاری (۱۰۸۴)، مسلم (۶٩۵). [۱۲۲] بخاری (۱۵۸۰). [۱۲۳] بخاری (۱۰۸۰). [۱۲۴] فتح الباری (۲/۵۶۲-۵۶۳)، شرح نووی بر صحیح مسلم (۵/۲۱۰). [۱۲۵] متفق علیه، بخاری (۱۰۸۳)، مسلم (۶٩۶). [۱۲۶] اما تمام خواندن نماز امام عثمان سدارای تأویلات زیادی است که امام ابن القیم از این میان شش تأویل را برگزیده که به وسیله‌ی آنها برای امام عثمان سعذر آورده، یکی از آنها: اعرابی بودند که تازه ایمان آورده در آن سال زیاد شدند و بعضی‌ها می‌گفتند که امام عثمان نمازها را دو رکعتی می‌خواند و به خود امام عثمان گفتند: (ای امیرالمؤمنین از زمانی که تو را حدود یک سال است دیده‌ایم، نمازهایت را ۲ رکعتی می‌خوانی)، امام عثمان سهم دوست داشت به اعراب یاد دهد که نماز در اصل ۴ رکعتی است. و تأویلات دیگری از این قبیل اما گفته شده که ام‌المؤمنین عایشه لچنین تأویل کرده که قصر نماز رخصت و آسانی است و تمام خواندن نماز برای کسی که بر او سخت نباشد، بهتر است، عروة از پدرش روایت می‌کند که، عایشه لدر سفر نمازش را ۴ رکعتی می‌خواند، به او گفتم: چرا ۲ رکعتی نمی‌خوانی؟ در جواب گفت: ای پسر برادرم، این گونه نماز خواندن ـ ۴ رکعتی ـ بر من سخت نیست. بیهقی در السنن الکبری (۳/۱۴۳)، حافظ ابن حجر در فتح الباری (۲/۵٧۱) و سندش صحیح است. و برای آگاهی کامل از عذرهای آورده شده برای امام عثمان لو ام‌المؤمنین عایشه لبه خاطر عمل‌شان، نگاه کن به: زادالمعاد، ابن القیم (۱/۴۶۵-۴٧۲)، فتح الباری (۲/۵٧۰-۵٧۱).