بخش پنجم:
مقارنه میان مسیحیت و برخی از ادیان وثنی
مطالب این بخش:
مقارنه بین دیانت میترا و مسیحیت
مقارنه بین بودائیت و مسیحیت
مقارنه بین برهمنیت
مقارنه بین محاکمۀ مسیح و محاکمه بعل معبود بابلی‌‌ها
در این بخش از خلال مقارنه میان مسیحیت موجود، و ادیان وثنی دیگر، تأثر مسیحیت را از فلسفه‌‌هائی که قبل از آن بود و برخی از آن اندیشه‌ها باطل تا هنوز هم موجود است، واضح می‌‌سازیم، تا خوانندۀ عزیز بداند که مسیحیت موجود هیچ ربطی به تعالیم اصیل عیسی÷ندارد، بلکه معجونی از آراء و افکار و نظریات بت‌‌پرستانۀ ادیان دیگر است که از ترکیب آن یک دین جدید انحرافی به وجود آمد.
چنانچه «داربر» در کتاب خود «کشمکش میان دین و علم» می‌‌گوید: ورود بت پرستی و شرک در نصرانیت از طریق آنعده مردانی صورت گرفت که به دروغ و تظاهر، و به خاطر بدست آوردن مناصب بزرگ در دولت رومانی، بدون آنکه به مسیحیت باور داشته باشند، لباس مسیحیت را برتن نمودند، همانند امپراطور «قسطنطین» که نصرانیت را بدون اینکه از ظلم و فجور خود دست بردارد، مجبورا پذیرفت، چون این مسیحیت بود که قسطنطین را به امید اینکه تابع فرامین او شده، و در نشر تعالیم مسیحیت و نابود ساختن عقاید بت‌‌پرستانه رومانی همکاری خواهد نمود، او را به قدرت رسانید. در اثر همین کشمکش بود که از آمیزش بقایای مبادی مسیحیت با مبادی فلسفهای وثنی، دین جدید بوجود آمد که آن مجموعه‌ای نظریات مسیحیت اصیل و عقائد بت‌‌پرستانه یونانی‌ها و رومانی می‌‌باشد
[۸۳].
[۸۳] به نقل از : الفکر الغربی ص: ۸۹
مقارنه بین دیانت میترا ومسیحیت
دین میترا چه بود؟
دین میترا یکی از ادیانی بود که در قرن ششم قبل المیلاد در سرزمین فارس نشأت کرد، و در سال ۷۰ قبل المیلاد به روما سرایت نمود، و از آنجا در سراسر کشور روم منتشر شد، و تاشمال ایتالیا و کشور برطانیه رسید.
و هنگامیکه عقائد فعلی حالی مسیحیان را باعقائد میترا موازنه کنیم در میان هردو نظریه یک نوع تشابه کلی را مشاهد میکنیم که تفصیل آن قرار ذیل است:
مقارنه میان دین میترا و مسیحیت
عقايد پيروان ميترا راجع به وي |
۱- میترا در غار تولد شد
۲- میترا در ۲۵ دسمبر به دنیا آمد
۳- میترا دفن شد، اما دو باره زنده شد، و از قبرش برخاست
۴- موت میترا به خاطر نجات بشریت از گناهان‌شان صورت گرفت.
۵- میترا بعد از زنده شدنش به آسمانها در حالی بلند شد که شاگردانش به او تضرع و عاجزی می‌‌نمودند.
۶- شاگردان خاص میترا ۱۲ تن بودند.
۷- پیروان میترا بنام او غوطه (غسل تعمید) می‌‌کردند.
۸- در یاد بود میترا هر سال یک عشای مقدس ترتیب می‌‌دادند.
۹- میترا رمز پاکیزگی بود.
۱۰- میترا به نام نجات دهنده از گناهان یاد می‌شد.
۱۱- میترا تاج مؤمنان است.
۱۲- میترا خود را ذبح نمود تا فدای گناهان بشریت باشد.
۱۳- میترا شفیع گنهگاران بود.
۱۴- میترا واسطه میان خدا و بشریت است.
۱۵- میترا آفتاب زندگی است. |
عقايد مسيحيان راجع به مسيح |
۱- مسیح در غار تولد شد
۲- مسیح به عقیده مسیحیان در ۲۵ دسمبر تولد شد
۳- مسیح بعد از دفن از قبرش برخاست.
۴- موت مسیح به خاطر نجات بشریت از گناه ازلی بود که آدم مرتکب شد.
۵- مسیح بعد از بیرون شدن از قبرش به آسمان بلند شد.
۶- شاگردان مسیح ۱۲ تن بودند.
۷- مسیحیان نـیز به نـام او غوطه (غسل تعمید) می‌شدند.
۸- عشاء ربانی در عقیدۀ مسیحیان یک طعام مقدس است که حیثیت غذای روحی را برای مسیحیان دارد.
۹- مسیح پاک کنندۀ دلها بود
۱۰- مسیح نجات دهنده گنهگاران است.
۱۱- مسیح تاج زندگی است.
۱۲- مسیح جان خود را فدای عالم ساخت.
۱۳- مسیح در نزد «پدر» شفاعت می‌‌کند.
۱۴- مسیح واسطه میان خدا و مردم بود.
۱۵- مسیح آفتاب زمین است. |
و همین تشابه زیاد بین دو دین سبب شد که رومانیها به سرکردگی امپراطور قسطنطین به صورت گروه گروه به دین جدید مسیحی بپیوندند. لذا «جون روبرتس» بجا گفته است که: «با دخول رومانیها در دین مسیحیت، دیانت میترا پایان نیافت، بلکه جامۀ مسیحیت را به خود پوشید»
[۸۴].
[۸۴] - مراجعه شود به: النصرانیة والإسلام ص ۹۹ – ۱۰۱، وحاضر العالم الإسلامی – عبدالله عزام – ص: ۶۱۰/ جلد دوم مجموعه الذخایر العظام.
مقارنه میان بودائیت و مسیحیت
عقائد بودائي ها در بارهء بودا |
- تجسد بودا به واسطه حلول روح القدس بر دوشیزه «مایا» صورت گرفت.
- هنگامی که بودا از کرسی ارواح فرود آمد، و داخل رحم «مایا» شد، رحم «مایا» مانند بلور شفاف و صاف شد، و بودا بسان یک گل زیبا ازو پدیدار شد.
- هنگام مولد بودا ستاره‌ای در آسمان پدیدار شد که بر تولد بودا مژده می‌‌داد.
- بودا در ۲۵ کانون اول (دسمبر) تولد یافت.
- هنگام ولادت بودا، فرشتگان جشن خوشی گرفتند، او را حمد گفتند، و میگفتند: امروز بودا چشم به جهان گشود، تا خوشحالی و سلامتی را نصیب مردمان گرداند، و نور را در اماکن تاریک پخش کند و کوران را بصارت دهد.
- دانشمندان، بودا را شناختند و حقیقت لاهوت را درک کردند، و یک روز بعد از ولادت‌اش مردم گرد او جمع شدند و او را خدای خدایان خواندند.
- بودا که هنوز طفل بود، مردم هدایای قیمت بها را به او تقدیم نمودند.
- بودا به هنگام طفلی به مادرش گفت که: او بزرگتر از همه مردمان است.
- ولادت بودا مخفی صورت گرفت، چون پادشاه تصمیم قتل او را داشت، هنگامیکه به او گفتند که: بودا سلطنت را از وی خواهد گرفت.
- وقتی بودا به دعوت آغاز کرد، شیطان «مارا» ظاهر گردید، تا او را منحرف سازد.
- شیطان به بودا گفت: تو از دعوتت منصرف شو، امپراطور جهان خواهی بود.
- بودا به شیطان «مارا» گوش ننهاد و گفت: از من دور شو.
- بعد از آنکه بودا بر شیطان «مارا» پیروز شد، آسمانها بروی گلباران نمودند، و فضا معطر گردید.
- بودا زمانی زیادی روزه داشت.
- بودا را به آب مقدس «گنگا» تعمید کردند، در اثنای تعمید او، روح الله و روح القدس هر دو حاضر بودند.
- نماز بودائی وقتی پذیرفته می‌‌شود و باعث دخول آنهان در جنت می‌‌گردد که نماز خود را بنام بودا آغاز کنند.
- وقتی بودا فوت نمود و دفن گردید، قبر او با قوه‌ای ما فوق الطبیعة از هم شق گردید، و او زنده شد.
- بعد از آنکه بودا دعوت خود را در زمین به پایان رساند، به طرف آسمانها صعود نمود.
- بودا در آخر زمان دوباره بسوی زمین بازگشت خواهد نمود و دعوت خود را از سر می‌‌گیرد، تا زمین را پر از سعادت و نعمت سازد.
- بعد از بعثت، محاسبۀ مردم به بودا سپرده می‌‌شود.
- بودا را اول و نهایت نیست، و او جاویدان است.
- از بودا روایت شده است که وی گفته است: من گناهان بشریت را متحمل شدم، تا آن‌‌ها به سعادت برسند.
- بودا گفت: اعمال نیک خود را پنهان کن و بدیهای را که مرتکب آن شده‌ای بر مردم آشکار کن.
- بودا پیروان خود را وصیت نمود تا با مردم با شفقت و محبت روبرو شوند، حتی با دشمنان خود.
- بودا به پیروان خود نصیحت کرد تا دنیا را کنار بگذارند، و از ثروت خود چشم بپوشند، و فقر را ترجیح دهند تا در دعوت وی پذیرفته شود.
- هدف برتر بودا این بود تا فلسفهای بودیزم را به ملکوت آسمانها بلند سازد.
- بودا به عدم زواج تأکید می‌‌ورزید، و او زواج را به سوختن در آتش تشبیه می‌‌داد.
- بودا ازدواج را تنها در صورت خوف از زنا جائز می‌شمرد.
- بودا یگانه فرزند خدا بود، او در ناسوت متجسد شد و خود را قربانی نمود تا بشریت را از گناهانش نجات دهد، به این اساس او را نجات دهنده و مسیح، و پسر خدا گفته می‌‌شود.
|
- تجسد یسوع مسیح به واسطه حلول روح القدس بر مریم صورت گرفت.
- هنگامیکه مسیح از کرسی آسمانی خود فرود آمد و داخل رحم مریم شد، رحم او مانند بلور صاف و شفاف شد، و عیسی به طور گل زیبائی از او پدیدار شد.
- هنگام تولد عیسی ستاره‌ای از جهت شرق پدیدار شد که بشارتی بود بر تولد عیسی، و آن ستاره بنام ستاره‌ای مسیح یاد می‌‌شود.
- مسیح نیز در ۲۵ کانون اول (دسمبر) تولد شد.
- هنگامیکه مسیح تولد شد، فرشتگان آسمان خوشحال شدند، و در حمد این ذات مبارک ترانه سرودند، و میگفتند: بزرگی مر الله راست در بلندی‌ها، برزمین سلامتی باد و بر مردمان خوشحالی باد.
- دانشمندان به زیارت عیسی آمدند، و حقیقت لاهوت او را درک نمودند، و قبل از مرور یک روز بر وی، او را خدای خدایان خواندند.
- به یسوع در حال طفلی هدایائی قیمت بها از قبیل طلا و خوشبو هدیه نمودند.
- یسوع در حال طفلی به مادرش گفت که: او «پسرخدا» است.
- ولادت مسیح مخفی صورت گرفت، چون پادشاه «هیرودوس» در تلاش قتل او بود تا پادشاهی را از وی نگیرد.
- هنگامیکه عیسی به دعوت آغاز کرد، شیطان ظاهر شد تا او را گمراه سازد.
- شیطان به عیسی گفت: اگر تو مرا سجده کنی، تو را پادشاه جهان سازم.
- عیسی سخن شیطان را نه شنید و گفت: بد بخت شوی تو ای شیطان.
- بعد از آنکه عیسی بر شیطان پیروز شد، فرشتگان به احترام او فرود آمدند.
- عیسی چهل شب چهل روز مسلسل روزه گرفت.
- یحیی، عیسی را در نهر اردن و در حضور روح الله و روح القدس تعمید کرد.
- نماز مسیحیان در صورتی پذیرفته می‌‌شود وآنها را به جنت می‌برد که بنام عیسی آغاز شود.
- هنگامی که عیسی وفات شد، و دفن گردید، توسط یک قوه‌ای ما فوق الطبیعة، سنگی بزرگی که بر قبر او بود، دور شد و عیسی دو باره زنده گردید.
- عیسی بعد از به پایان رساندن دعوتش به آسمانها صعود نمود.
- عیسی بسوی زمین دوباره خواهد آمد، تا بر زمین حکومت کند، و دعوت خود را منتشر سازد و زمین را از خیر و سلامتی مملوء گرداند.
- در آخرت محاسبۀ مردم به عیسی سپرده می‌‌شود.
- عیسی را اول و نهایت نیست، و او همانند «پدرش» جاویدان است.
- عیسی نجات دهندۀ بشریت است، او جان خود را فدا و کفارۀ گناه آدم ÷ ساخت.
- و از زمرۀ تعلیمات عیسی به شاگردانش این بود که: اعمال نیک خود را مخفی نگهدارند، و خطایای و بدیهای خود را بر مردم آشکار کنند.
- عیسی برای پیروان خود گفت: با دشمنان خود محبت کنید، و بر آنهائیکه شما را لعنت میکنند، برکت بفرستید، و بآنهای که با شما بغض می‌ورزند، محبت کنید.
- عیسی بر آنهای که می‌‌خواستند به دعوت او بپیوندند، شرط نمود که مال خود را صدقه کنند، و فقر را ترجیح دهند، در ملکوت آسمانها داخل شوند.
- عیسی پیروان خود را از ابتدای رسالتش به دخول در ملکوت آسمانها دعوت می‌‌داد.
- از عیسی روایت است که او گفت: بهتر اینست که انسان هیچ زنی را لمس نکند.
- عیسی گفته است: ازدواج در صورت خوف زنا جائز است، و ازدواج بهتر از سوختن در آتش است.
- یگانه پسر خدا، کلمه‌‌ای که در نتیجه التقای روح القدس با مریم، در مسیح متجسد شد. و به دار آویخته شد تا کفارۀ گناهی شود که آدم در ازل مرتکب آن شده بود، و آن گناه به اولاد او نسل در نسل منتقل شد، تا اینکه با قتل مسیح در چوبۀ دار، بشریت را از آن گناه ازلی نجات داد.
|
مقارنه میان برهمنیت و مسیحیت
عقائد هندو ها در بارهء کرشنا |
- کرشنا یعنی نجات دهنده، فداء کنندۀ خود، چوپان نیکوکار، واسطه میان خالق و مخلوق، پسر خدا، اقنوم دوم ثالوث مقدس که عبارت از پدر، پسر و روح القدس است.
- کرشنا از «دیفاکی» دوشیزۀ که بنا بر پاکی و پاکدامنیاش خداوند او را مادر برای پسر خود انتخاب نموده بود، تولد شد.
- فرشتگان تمجید «دیفاکی» مادر کرشنا پسر خدا را بیان نمودند وگفتند: کائنات را سزد که به فرزند این زن پاکدامن افتخار کنند.
- مردم با ظهور ستاره‌ای درآسمان از ولادت «کرشنا»آگاه شدند.
- به هنگام ولادت «کرشنا» زمین تسبیح گفت، و مهتاب با نور خود آنرا روشن ساخت، و ارواح زمزمه می‌‌نمودند، فرشتگان آسمان اظهار خوشی و سرور می‌‌نمودند، و ابرها به نغمه سرائی پرداختند.
- کرشنا از سلالۀ پادشاهان بود، اما او در حالت فقر و بیچارگی در غاری متولد شد.
- هنگامی که کرشنا تولد شد، نور بزرگی غار را روشن ساخت، و چهرۀ «دیفاکی» مادر کرشنا می‌درخشید.
- بعد از ولادت مادرش، «دیفاکی» از انجام بد فرزندش میگریست، آنگاه کرشنا با وی سخن گفت و او را تسلی داد.
- و گاو دانست که کرشنا «إله» است، بناءً او را سجده کرد.
- مردم به کرشنا ایمان آوردند، و به لاهوت وی اعتراف نمودند، و تحائف از چوب صندل و خوشبو به او تقدیم کردند.
- و پیامبر هندوها به نام «نارد» از ولادت طفل الهی «کرشنا» آگاه شد و به زیارت او شتافت، و از فحص و تحقیق در ستاره‌ها برای او واضح شد که این مولود الهی است که پرستش می‌‌شود.
- کرشنا از خدا (برهما) که قبل از همه موجودات بود، و عالم را آفرید و خود را خالق نام نهاد، سرچشمه گرفت و کرشنا با تقدیم خود به صلیب، خود را فدای بشریت نمود و آن‌‌ها را نجات داد. و إله دیگری نیز از براهما سرچشمه گرفت که «شیوا» یاد می‌‌شود، و او مسئولیت خراب و فنای جهان را به دوش دارد.
یعنی آلهۀ هندوها نیز سه‌اند:
- براهما «پدر» و اقنوم اول
- کرشنا «پسر» و اقنوم دوم
- شیوا اقنوم سوم.
|
عقائد مسيحيان در باره مسيح |
- یسوع مسیح ناجی بشریت، فداء کننده خود، شبان نیکوکار، واسطه میان خالق و مخلوق، پسر خدا، اقنوم دوم از ثالوث مقدس که عبارت است از پدر، پسر، و روح القدس.
- یسوع از مریم دوشیزه که بنا بر طهارت و پاکدامنیاش، خداوند او را مادر فرزند خود انتخاب نمود، پیدا شد.
- فرشته بر مریم داخل شد و گفت: سلامتی باد بر تو ای آنکه مورد نعمت خدا قرار گرفته ای، پروردگار با تو است.
- هنگامی که مسیح تولد شد ستارۀ او در جهت مشرق در آسمان پدیدار شد، و مردم محل ولادت او را دانستند.
- هنگام ولادت مسیح، فرشتگان اظهار خوشی و سرور نمودند، و از ابرها آوازهای خوش شنیده شد.
- عیسی از سلالۀ پادشاهان یهود بود، اما او در حالت فقر و بیچارگی در غاری در فلسطین متولد شد.
- هنگامی که عیسی تولد شد، نور بزرگی غار را روشن ساخت و درخشش آن چشم‌های قابله و چشمان یوسف نجار را که نامزد مریم بود خیره ساخت.
- یسوع مسیح در حالی که طفل بود به مادرش گفت: من یسوع پسر خدا هستم، و چنانکه که جبرئیل فرستادۀ پدر به تو خبر داد، آمده‌‌ام تا جهان را نجات دهم.
- شبانان، یسوع را شناختند و او را سجده کردند.
- مردم به یسوع مسیح ایمان آوردند.
- هنگامی که یسوع در بیت اللحم در عهد حکومت هیرودوس پیدا شد، گروهی از مجوسیان از مشرق به اورشلیم (بیت المقدس) آمدند که میگفتند: کجا است همان طفل نو زادی که پادشاه یهود است.
- «پدر» سرچشمه است و «پسر» همان کلمه‌‌ای است که در مسیح متجسد گردید، و اعدام مسیح بر چوبۀ دار بخاطر تکفیر از گناهی ازلی بود که آدم بعد از خوردن از شجره ممنوعه، مرتکب آن شده بود و گناه آدم به اولاد او نسل در نسل انتقال یافت، تا آنکه مسیح با قربانی نمودن خود، بشریت را از آن گناه نجات داد.
و اقنوم سوم در ضمن ثالوث إله وجود دارد که روح القدس یاد می‌‌شود. |
مقارنه میان محاکمۀ مسیح و «بعل» معبود بابلیان
مذهب بابلی‌‌ها یکی از ادیانی است که مسیحیت داستان محاکمۀ مسیح و سپس به دار آویخته شدن او را از همین دین اخذ نموده است.
بابلی‌‌ها قرنها قبل از میلاد مسیح، سرگذشت غم انگیز معبود‌شان «بعل» را هر سال به شکل تمثیلی به نمایش می‌گذاشتند، و این واقعه را کشف دو لوحه‌ای سنگی در اوایل همین قرن که درآن قصۀ محاکمه بعل و انجام وی درج است، تأیید می‌‌کند. و قدامت این دو لوحه به قرن ۹ قبل المیلاد برمی‌‌گردد.
هنگامیکه بختنصر بر فلسطین حمله نمود و جمعی از یهودیان را با خود اسیر گرفت و به بابل برد، این عده از یهودیان اسیر، داستان تمثیلی محاکمۀ بعل را که در آغاز بهار هر سال براه انداخته می‌شد، مشاهده نمودند. و پس از مدت زمانی که یهودیان آزاد شدند، و دوباره به سرزمین فلسطین در حالتی برگشتند که از افکار وآداب بابلی متأثر شده بودند، و داستان محاکمۀ بعل در اذهان‌شان به صورت زنده باقی مانده بود، و فرهنگ بابلیان جزء از زندگی روز مره آن عده یهودیان گردیده بود. انعکاس این تأثر را از مقارنه میان محاکمه بعل و قصه‌ای محاکمه‌ای مسیح به خوبی میتوان دریافت، بلکه به یقین میتوان گفت که: داستان به دار آویخته شدن مسیح چنانکه اناجیل بیان می‌‌دارد، بعینه قصه‌ای «بعل» خدای بابلیان است. و چیزی که تغییر یافته است تنها نام بعل است که جای آنرا نام مسیح گرفته است.
و حال می‌‌پردازیم به مقارنه میان محاکمۀ هردو: بعل خدای بابلیان، و مسیح خدای مسیحیان.
- بعل را به اسارت گرفتند.
- محاکمه بعل علنی صورت گرفت.
- بعد از محاکمه، بعل را مجروح ساختند.
- بعل را برای تنفیذ حکم بر سر کوه بردند.
- شخص گنهگار دیگری هم با بعل محکوم به اعدام بود، و عادت آن‌‌ها این بود که هر سال از یک شخص محکوم به اعدام، عفو به عمل آید، لذا مطالبه نمودند تا بعل اعدام شود، و از مجرم دیگر عفو صورت گیرد.
- بعد از عملی شدن حکم اعدام بر بعل، جهان را تاریکی فرا گرفت، و رعد شنیده شد، و مردم در اضطراب شدند.
- بر قبر بعل نگهبانان مقرر نمودند تا پیروان او جسد او را نه دزدند.
- زنان به اطراف قبر او نشستند و گریه کردند.
- در بدایت فصل بهار بعل دو باره زنده شد، و به آسمان صعود کرد.
|
محاکمه مسيح معبود مسيحيان |
- عیسی را به اسارت گرفتند.
- محاکمه عیسی علنی صورت گرفت.
- بعد از محاکمه، عیسی مورد شکنجه قرار گرفت.
- عیسی را به خاطر آویختن بر دار بر سر کوهی بردند.
- شخصی بنام «باراباس» به جرم قتل نیز با عیسی محکوم به اعدام بود، و «بیلاطس» حاکم رومانی پیشنهاد کرد تا از عیسی عفو به عمل آید، اما یهودیان مطالبه عفو باراباس و اعدام عیسی را نمودند.
- بعد از عملی شدن حکم اعدام بر عیسی، زمین تکان خورد، و آسمان را ابر پوشاند.
- نگهبانان، قبر عیسی را مراقبت نمودند تا پیروان وی جسدش را سرقت نکنند.
- مریم مجدلیه و مریم دیگری بر قبر عیسی نشستند و بر وی گریستند.
- عیسی روز یکشنبه، بدایت فصل بهار، از قبرش بر خاست به آسمان صعود کرد[۸۵].
|
و همین تشابه کلی میان مسیحیت و ادیان وثنی دیگر سبب شد، تا دانشمندان مسیحی خود به نقد مسیحیت پردازند. چنانچه «ویل دیورانت» در کتابش به نام «قیصر و مسیح» چنین می‌‌نگارد:
«مسیحیت نه تنها بر بت پرستی خاتمه نداد، بلکه خود در پای آن سقوط کرد، و عقلانیت متمدن یونانی در لاهوت و رسومات کلیسا یکبار دیگر زنده شد.. و نظریات ثالوث مقدس، و ابدیت ثواب و عقاب، و بقای انسان در میان یکی ازان دو، همچنین پرستش مادر طفل، و اتصال صوفی – راهب – به خداوند که موجد فلسفهای افلاطونی جدید، و لاأدریه، و مسخ کنندۀ تعالیم اصیل مسیحیت بود، این همه از فلسفۀ مصری‌ها وارد مسیحت گردید.
خلاصه اینکه مسیحیت آخرین دین بزرگی بود که جهان وثنی پیشین آنرا احداث کرد»
[۸۶].
آری یقینا مسیحیت حاضر جز یکعده رسومات و عقاید خرافی و باطل که از ادیان دیگر گرفته شده است، چیزی بیش نیست، و خوانندۀ با یک نظر گذرای مقایسوی میان اسلام و مسیحیت میتواند به خوبی‌ها، و حقیقت گوئی‌های اسلام پی ببرد، و در برابر اسلام، این نعمت بزرگی که خداوند به بندهایش ارزانی داشته است شکر او را بجای آورد.[۸۵] مراجعه شود به : النصرانیة والإسلام ص: ۱۰۹، ۱۱۰. و کتاب : حاضر العالم الإسلامی – دکتور عبدالله عزام – ص: ۶۱۴/ مجلد سوم الذخایر العظام.
[۸۶] به نقل از کتاب: النصرانیة والإسلام ص: ۹۳
