ج) ذکر خدا:
از دیگر عوامل بختیاری دینخواهان، فراوان به یاد خدابودن است، چنانکه خداوند در قرآن میفرماید: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا لَقِيتُمۡ فِئَةٗ فَٱثۡبُتُواْ وَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ كَثِيرٗا لَّعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ ٤٥﴾[الأنفال: ۴۵]. «ای مؤمنان! هرگاه با گروهی از دشمنان مواجه شدید، پایداری بورزید و خدا را فراوان یاد کنید تا سرافراز و رستگار شوید».
معنای آیه این است که ای مؤمنان، هنگامی که در میدان پیکار با گروهی از دشمنان کافر و یا اهل بَغی [= مسلمانانی که علیه دولت اسلامی دست به اسلحه برده اند] روبرو شدید، در برابرشان استوار بمانید و فرار نکنید، زیرا پایداری نیرویی است معنوی که بسیار اوقات علت تامۀ دستیابی به موفقیت است. عبارت ﴿وَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ كَثِيرٗا﴾یعنی پیش از آغاز نبرد و در حین نبرد خدا را بسیار یاد کنید. قدرت او، وعدۀ او مبنی بر دفاع از پیامبران و مؤمنان معیت ویژۀ او با مؤمنان و مجاهدان شکیبا و نهی او از ناامیدی ولو در سختترین شرایط، و نیز این حقیقت را که منبع قدرت خداست و او هرکس را بخواهد با نیروی شکست ناپذیرش یاری میکند، به یاد خود بیاورید. پیداست کسی که این حقایق را در ذهن خود حاضر کند و در آنها به تأمل بپردازد، به دلیل ایمانی که به برتری خداوند از دشمان پیدا میکند، توشه و توان دشمن هیچگاه وی را مرعوب و هراسان نخواهد کرد، این دستور الهی مبنی بر فراوان به یاد خدابودن بیانگر این است که فرمود مؤمن باید حتی در پرمُشغلهترین حالت قلبی و در بالاترین حد نگرانی و دلواپسی نیز در ذکر خداوند سستی نورزد. ﴿لَّعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ﴾که این امید به رستگاری منوط به فراهمکردن هردو شرط است، یعنی ۱- پایداری و ۲- ذکر خدا که این دو امر زمینهساز پیروزی دنیوی و برخوردارشدن از پاداش اخروی میباشند [۴٩].
بالأخره این که امر به ذکر خدا در رزمگاه بدین معناست که بر فرد مسلمان و جماعت مسلمان واجب است که به هنگام رقابت و پیکار با اهل باطل خدا را بسیار یاد کند، همانگونه که رزمندگان مسلمان او را به هنگام نبرد با اهل باطل یاد میکنند.
[۴٩] تفسیر زمخشری، ۲ / ۲۲۶ – تفسیر آلوسی، ۱۰ / ۱۴ و تفسیر المنار، ۱۰ / ۲۱.