پایان
در پایان، خداوند را سپاسگذارم که مرا توفیق داد تا بتوانم شمهای از کردار و رفتار و عملکرد درخشان علمی امام شافعی و برخی از شاگردانش را بیان کنم، در حقیقت مطالعهی دقیق و علمی زندگی و سیرهی این بزرگمردان، میتواند راهگشای تازهای برای پژوهشگران جوان باشد تا بدانند که در هر زمان و مکان و موقعیت باید به عمر و استعداد و تواناییهای خود، که سرمایههای خدادادی اند، بها دهند و در جهت تقویت و شکوفایی آن لحظهای درنگ را جایز نشمرند، چون عمر اندک است و زمان به سرعت میگذرد و به قول سعدی:
عمر بـرف است و آفتـاب تموز
اندکی مانده و خواجه غرّه هنوز
و با شناختن زمان و موقعیتهای مناسب برای تحقیق و پژوهش، همهی راههای پیشرفت را با ارادهی پولادین خود هموار سازند و به پیش تازند.
امام شافعی با نبوغ فوقالعاده و نیرو و قدرت اجتهادی خود ثابت کرد که تحقیق و پژوهش و حقیقتجویی، زمان و مکان نمیشناسد و تنها به آگاهی و ارادهی نیرومند و تلاش پیگیر نیازدارد و هرکس اراده کند و با بینشی باز به حرکت خود ادامه دهد، میتواند همهی راهها و گردنههای صعب را در نوردد و سرانجام دست در گردن مراد به مقصد و مقصود خود برسد.
امید است که ما نیز بتوانیم در پرتو رهنمودهای این بزرگان، که خود پیشگامان عرصهی علم و عمل اند، راه و روش صحیح پژوهش و ترقی و تکامل را دریابیم و با قبول رنجها و سختیها و تحمل مشکلات به کسب فضائل انسانی نایل آییم.