۵- نشاندن نهال بسیاری از ویژگی‌ها و صفات اخلاقی
حج مدرسه اخلاق و میدان تربیت نفس بر اخلاق والا و دوری از زشتی‌ها و پلیدی‌ها و کاستیهاست.
حاجی خسته و کوفته در آن شلوغی افرادی که چه بسا خشن طبع و بیفرهنگند هر لحظه امکان دارد از کوره در رفته دعوا و مرافهای براه اندازد.
اما نه!...
چشمان حاجی به مناره تابان اخلاق و فرمودههای پربار آن پیک رسالت که همسر گرانقدرش ؛ بانوی دانشمند اسلام – عائشه – در وصف اخلاق او گفت: «كان خلقه القرآن»- اخلاق او قرآن بود – دوخته شده. و هر آن کلام او را بیاد میآورد: «إن من خیاركم أحسنكم أخلاقا»- خوش‌اخلاق‌ها از بهترین شما هستند -.
«ما من شیء أثقل من المیزان من حسن الخلق»- در ترازوی حساب روز قیامت هیچ چیزی چون اخلاق نیکو سنگینی نمیکند -.
دستان پر مهر آموزگار حج به آرامی نهال‌های صبر، بربادری، رحمت، دلسوزی، شفقت، ایثار و از خودگذشتگی، همکاری و همیاری را در کیان حاجی میکارد و در عین حال علف‌های هرز انانیت و خودخواهی، کبر و غرور، ملیت و نژاد پرستی، پز دادن مال و ثروت، دشنام و ناسزاگویی، فسق و فجور را از گلستان نوین ایمان او برمیکند.
﴿ٱلۡحَجُّ أَشۡهُرٞ مَّعۡلُومَٰتٞۚ فَمَن فَرَضَ فِيهِنَّ ٱلۡحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِي ٱلۡحَجِّۗ وَمَا تَفۡعَلُواْ مِنۡ خَيۡرٖ يَعۡلَمۡهُ ٱللَّهُۗ وَتَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَيۡرَ ٱلزَّادِ ٱلتَّقۡوَىٰۖ وَٱتَّقُونِ يَٰٓأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِ ١٩٧﴾[البقرة: ۱۹۷].
«حجّ در ماه‌های معیّنی انجام می‌پذیرد (که عبارتند از: شوّال و ذوالقعده و ذوالحجّه). پس کسی که حجّ را بر خویشتن واجب کرده باشد (و حجّ را آغاز نموده باشد، باید آداب آن را مراعات دارد و توجّه داشته باشد که) در حجّ آمیزش جنسی با زنان و گناه و جدالی نیست (و نباید مرتکب چنین اعمالی شود). و هر کار نیکی که می‌کنید خداوند از آن آگاه است. و توشه برگیرید (هم برای سفر حجّ و هم برای سرای دیگرتان و بدانید) که بهترین توشه پرهیزگاری است، و ای خردمندان! از (خشم و کیفر) من بپرهیزید».