الف - آداب مراسم عروسی
بر انسانهای فهیم و با بصیرت روشن است که شریعت اسلام، سرگرمیها و تفریحات حلال و متنوّع را برای پیروان خویش مباح کرده و اشکال متعدد از ورزشها و مسابقات را مباح نموده است. از جمله تیراندازی، اسبسواری، شنا، کشتی، مسابقه دو، شکار و ورزشهای بدنی و تمرینات جهادی.
هدف شرع اسلام از وضع این ورزشها و تفریحات سالم، نشاط روحی و جسمی مسلمانان است. تا در ادای وظایف و مسؤولیتهای خود، توانا باشند و کاربرد تجهیزات جنگی را بیاموزند و نیرومند و قوی گردند.
از جمله این تفریحات که دین اسلام آن را برایمان مباح داشته و تشویق نموده، سرگرمیهای سالم و تفریحات رواست در جشنهای عروسی و شبهای ازدواج. البته در چهارچوبی که شریعت مجاز دانسته. آنچه شریعت مقدس در مراسم عروسی مباح دانسته، عبارتست از:
الف ـ دف زدن در مراسم عروسی
ب ـ خواندن سرودها و آوازهایی که منافی اخلاق نباشد
دف زدن در مراسم عروسی ـ حضرت عایشهلاز پیامبر اکرم جروایت کرده که ایشان فرمودند: «نکاح را علنی و [مراسم] آن را در مساجد [در حضور مردم] برگزار کنید و دف بزنید.» روایت ترمذی و همچنین محمدبن حاطب روایت کرده که فرمودند: «آوازخوانی و دفزنی در مراسم ازدواج فرق بین حلال و حرام است.»
اما اباحت آوازهخوانی و غناء در مراسم عروسی و مجالس شادی دیگر از عامربن سعد بجلی روایت است که گفت: «برای شرکت در مراسم عروسی پیش قرظه پسر کعب و ابومسعود انصاری رفتم و دیدم که کنیزان آواز میخوانند، گفتم: شما یاران رسول خدا جو از جنگجویان بدر هستید، آیا پیش شما و در حضور شما چنین کاری صورت میگیرد!!» گفتند: لهو و لعب و تفریحات سالم به هنگام عروسی و گریه بر میّت در تعزیه بدون نوحهخوانی بر ایمان رخصت داده شده است». [و در بعضی روایات آمده؛ اگر دولت میخواهد با ما بنشین و گوش کن و اگر دلت نمیخواهد برو!!] [حاکم، بیهقی، نسائی]
«طبرانی» و «ابنماجه» از عایشه روایت میکند که وی یکی از دختران یتیم انصار را به عقد یکی از مردان انصار درآورده و عروس را تا خانه شوهرش همراهی کرد. حضرت عایشهلفرمود: وقتی نزد رسول خدا جبرگشتم، پیامبر جپرسیدند: آیا چیزی هم گفتید [در روایات دیگر آمده که آیا با او آوازهخوانی فرستادید؟] گفتم: او را به خانهاش بردیم و تبریک گفتیم و برگشتیم، پس فرمودند: ای عایشه! انصار قومی غزلدوستند [و از سرگرمی و تفریحات خوششان میآید] این ابیات را نخواندید؟! اتیناكم اتیناكم فحیّنا یحییّكم ولولا الحبة السمر إ ماء حللنا بوادیكم ولو لا الذهب الأحمر ما سمنت عذاریكم ما نزد شما آمدیم، به ما خوشامد بگویید، ما هم به شما خوشامد میگوییم اگر دانههای گندم نمیبود به سرزمین شما نمیآمدیم، و اگر طلای سرخ نمیبود دختران شما چاق نمیشدند.
در اینجا مناسب است، سخنانی از کتاب «حکم موسیقی در اسلام» نوشته مرحوم علامه شیخ محمد حامد، نقل نماییم. ایشان آراء فقها را در مورد موسیقی مباح و حرام اینچنین بیان فرموده است: «زمانی که موسیقی برای انگیختن اراده بر کارهای سنگین و پیمودن مسافتهای طولانی یا برای طیب خاطر در هنگام انجام کارهای سنگین باشد، مباح است. همانند رجزخوانی پیامبر اکرم جو یارانش در هنگام ساخت مسجد و حفر خندق در مدینه یا مانند زمزمهای که شتربان عرب برای شترش سر میدهد یا اشعاری که از کلمات ناپسند و فحش خالی هستند و از شراب یا اوصاف زن معینی سخن نمیگویند و مسلمانی را هجو نمیکنند. یا به فردی که تحت حمایت مسلمین است طعنه نمیزنند و غیر از این موارد جزء حکم تحریم خواهد بود.»
اگر ذکر زیبایی و دلربایی زن بدون معین بودن شخص مشخصی باشد جایز است، زیرا کعببن زهیر چنین اشعاری را در حضور پیامبر جخواند و آن حضرت هیچگونه اعتراضی نکرد، نمونهای از ابیات کعببن زهیر را در اینجا میآوریم: بانت سعاد فقلبي الیوم متبول متیّم إثرها لم یُفْدَ مكبوُل وما سعاد غُداة النبین إذْ رحَلوُا اِلاّ أغنُّ غضیض الطرف مكحول تجْلوُا عوارضَ ذي ظلم إذا ابتسمت كأنه منهل بالرّاح معلول سُعاد مرا ترک کرد و تنهایم گذاشت، پس امروز قلبم از عشق و علاقه او اسیرش مانده است.
سعاد صبح آن روز که قبیلهاش بار سفر بستند درست مثل آهوی زیبایی بود که یرلب چیزی زمزمه میکرد و چشمهای سرمهکشیدهاش را از شرم پایین انداخته بود.
هنگامی که تبسّم میکند دندانهای سفید زیبایش خودنمایی میکندف گویی چشمهسازهایی است که شراب در آنها جاری است.
همچنین رسول اکرم جقصیده حسانسرا گوش میکند، آنجا که میگوید: قبلتُ فؤدك في المنام خریدة تسقی الضجیه ببارد بسام آنگاه که در خواب آرام و ساکت بودی قلبت را بوسیدم، تو هم خوابۀ خود را با تبسّم خنک سیراب میکنی.
نیز اینگونه است زمزمههایی که زنان برای خواباندن کودکشان میخوانند و آهنگهایی که زنان در مجالس عروسی در محافل خود میسرایند و مردان آن را نمیشنوند، همچنان که ذکر کردیم پیامبر اکرم جاجازه فرمود که این شعر را بخوانند. «أتیناکم، أتیناکم ...»
و نیز آهنگهایی که در وصف باغ و بستان یا رودخانههای زیبا یا سایر مناظر طبیعی خوانده میشود، جایز است به شرط آنکه با آلات موسیقی حرام، همراه نگردد، زیرا اگر با آلات موسیقی همراه شود، حرام خواهد بود. هرچند سرودههای خوانده شده مضامین پند و حکمت داشته باشند، و این حرمت نه به خاطر اشعار بلکه به خاطر آلات موسیقی حرام است. این مقدار از شادیها را شریعت اسلام در مراسم عروسی جائز قرار داده است.
پس برای هیچ مسلمانی جایز نیست که از این حدود فراتر رود، تا به گناه آلوده نگردد و امت در منجلاب شهوات و بیبندوباری غرق نشود.
در اینجا لازم میدانم با اندکی تفصیل در مورد بدعتها و منکراتی که در مراسم شادی و عروسی خانوادههای مسلمان داخل شده، بحث نمایم.