صفات والای انسانی
داعی مهربان است، نزدیک، دوست داشتنی، خوش خلق و نرم‌خو و صابر و شکرگذار است.
مهربان است: چون رحمت خداوند بر مهربانان سرازیر است، و بدان سبب که پیشوایش شفیق‌ترین افراد بر انسان‌ها و مهربان‌ترین آنان بر مخلوقات بود. آنحضرت ج می‌فرماید: «مَنْ لا يَرْحَمُ لا يُرْحَمُ». «کسی که ترحم و شفقت ننماید، بر او نیز رحم نمی‌شود».
یکی از علماء می‌گوید: «شایسته است چون کافری را دیدید با شفقت بر نجات او از آتش، آرزوی مسلمان شدنش را نمائید بدان جهت که شفقت بر خلق از کمال یک نصیحت است».
رفیق است: زیرا خداوند دوست بندگان خویش است و همراهی را دوست می‌دارد. چنانچه آنحضرت ج می‌فرماید: «دوستی با چیزی همراه نمی‌شود مگر اینکه آن را آراسته و زیبا می‌گرداند و از چیزی جدا نشده مگر که آن را زشت و عیبناک می‌نماید».
دوستی دشواری‌ها را آسان، دور را نزدیک، سنگدل را مهربان، نافرمان را مطیع و قلب‌ها را شیفته و مجذوب هم می‌سازد.
نزدیک است: چون خود را به انسان‌ها نزدیک می‌کند. در برابر دوستانش متواضع و بی‌تکلف است. بر همنوعانش فخر نمی‌ورزد و خودستایی نمی‌کند. دعوتگر راستین با خودپسندی و خود برتربینی میانه‌ای ندارد. نه کسی را خوار می‌شمارد و نه مخلوقی را به تمسخر می‌گیرد.
¬﴿وَٱخۡفِضۡ جَنَاحَكَ لِمَنِ ٱتَّبَعَكَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ٢١٥﴾[الشعراء: ۲۱۵].
«و بال (محبت و مودت) خود را برای مومنانی که از تو پیروی می‌کنند بگستران».
محبوب و دوست داشتنی است:
مبلغ واقعی محبوب قلب‌ها و آرامش جانهاست. حضورش مایه انس مردم است و قدومش باعث وجد و سرور ارواح. انجمن‌ها را با وجودش شادمان و مسرور می‌گرداند و اقشار و طبقات مختلف به عشق دیدارش می‌شتابند و امت مسلمه غائبانه با دعاهایش آنان را می‌نوازند.
﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ سَيَجۡعَلُ لَهُمُ ٱلرَّحۡمَٰنُ وُدّٗا ٩٦﴾[مریم: ٩۶].
«بی‌گمان کسانی که ایمان می‌آورند و کارهای شایسته و پسندیده انجام می‌دهند، خداوند مهربان آنان را دوست می‌دارد و محبت ایشان را به دل‌ها می‌افکند».
یکی از پرهیزکاران و صاحبدلان می‌گوید: «اگر روزی به همراه دوستانت به سفر رفتی، اما به وقت بازگشتن، برایت نگریستند. پس در اخلاقت تجدیدنظر کن».
ساده در گفتار و کردار است:
او همچون آموزگار نخستین‌اش پیامبر ج سخنانش در عین سادگی بدور از خرافی، تکلف و بیهوده‌گویی است. نه بی‌موقع و بی‌احتیاط لب به سخن می‌گشاید و نه تظاهر به تعمق و ژرف‌اندیشی می‌کند.
سادگی در رفتار و بی‌آلایش در کردار ویژگی برجسته ی اوست. اسباب تکلیف و مشقت کسی را فراهم نمی‌آورد، بر دوش کسی سنگینی نمی‌کند و بر مسلمانی سختی نیز روا نمی‌دارد.
صبور است:
داعی در برابر ناکامی‌ها و بحران‌ها و به هنگامه‌ی ناملایمات، شرایط سخت و طاقت‌فرسا و حوادث ناگوار شکیباست. گرسنه می‌شود اما صبر می‌کند، دشنام می‌شنود ولی در می‌گذرد، تازیانه می‌خورد اما دم بر نمی‌آورد، بدلیل توحید روانه زندان می‌شود و به جرم عقیده‌اش شکنجه می‌بیند و بالاخره با تکذیب و آزار روبرو می‌شود، اما باز هم صبور و بردبار است. داعی میراث بر صبر انبیاست.
حضرت نوح÷ توبیخ و سرزنش می‌شود و حضرت صالح÷ متهم به دروغگویی و شرارت. هود÷ را با قهر و اجبار فرو کوبیدند، زکریا÷ را با اره‌ها از هم جدا کردند، یحیی÷ سر بریده شد، بر موسی÷ عرصه‌ی فرار تنگ آمد، عیسی÷ دامنگیر فقر و نداری شد، و محمد ج چون در آزمون ابتلاءات و سختی‌ها قرار گرفت صبر نمود و چون نعمت داده شد سپاس خداوند را به جای آورد [۶].
﴿وَٱصۡبِرۡ وَمَا صَبۡرُكَ إِلَّا بِٱللَّهِ﴾[النحل: ۱۲٧].
«(وای پیغمبر!) شکیبایی کن و شکیبایی تو جز در پرتو توفیق یزدان میسر نیست».
﴿فَٱصۡبِرۡ صَبۡرٗا جَمِيلًا ٥﴾[المعارج: ۵].
«صبر جمیل داشته باش (و جزع و فزع و یأس و ناامیدی به خود راه مده».
﴿وَٱصۡبِرۡ عَلَىٰ مَا يَقُولُونَ﴾[المزمل: ۱۰].
«در برابر چیزهایی که می‌گویند شکیبایی کن».
﴿فَٱصۡفَحِ ٱلصَّفۡحَ ٱلۡجَمِيلَ﴾[الحجر: ۸۵].
«گذشت زیبایی داشته باش».
﴿وَٱهۡجُرۡهُمۡ هَجۡرٗا جَمِيلٗا﴾[المزمل: ۱۰].
«و به گونه پسندیده از ایشان دوری کن».
﴿فَٱعۡفُ عَنۡهُمۡ وَٱسۡتَغۡفِرۡ لَهُمۡ وَشَاوِرۡهُمۡ فِي ٱلۡأَمۡرِ﴾[آل‌عمران: ۱۵٩].
«پس از آنان درگذر و برایشان طلب آمرزش نما و در کارها با آنان مشورت و رایزنی کن».
﴿وَٱلۡكَٰظِمِينَ ٱلۡغَيۡظَ وَٱلۡعَافِينَ عَنِ ٱلنَّاسِ﴾[آل‌عمران: ۱۳۴].
«و خشم خود را فرو می‌خورند و از مردم گذشت می‌کنند».
﴿ٱدۡفَعۡ بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُ﴾[المؤمنون: ٩۶].
«به کار دعوت خویش ادامه بده و خصال بد (ایشان) را به (خصال) نیک (خود) و (سخنان) نامطلوب (آنان) را با بهترین (منطق) پاسخ بگو».
داعی قدردان بر نعمت‌ها و شکرگذار احسانات خداوند متعال است. چه آن زمان که مانع و سد راهش قرار گیرند، و چه هنگامی که درهای موفقیت به رویش گشوده می‌شوند، زبانش به شکر خداوند جاری است. او در تمام حالات و سکنات به وقت خوردن، پوشیدن و خوابیدن، در ایام شفا و بیماری و زمان امنیت و ناامنی، فقر و توانگری شاکر است.
﴿وَسَنَجۡزِي ٱلشَّٰكِرِينَ﴾[آل‌عمران: ۱۴۵].
«و ما پاداش سپاسگذاران را خواهیم داد».
﴿ٱعۡمَلُوٓاْ ءَالَ دَاوُۥدَ شُكۡرٗاۚ وَقَلِيلٞ مِّنۡ عِبَادِيَ ٱلشَّكُورُ﴾[سبأ: ۱۳].
«ای دودمان داود! سپاسگذاری بکنید و (بدانید که) اندکی از بندگانم سپاسگذارند».
﴿إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّكُلِّ صَبَّارٖ شَكُورٖ﴾[ابراهیم: ۵].
«بی‌گمان در این کار برای هر شکیبایی (بر مصائب و بلایای آسمانی) و سپاسگذار (بر انعام و عطایای الهی) دلایل بزرگی (بر وحدانیت خدا) است».
﴿لَئِن شَكَرۡتُمۡ لَأَزِيدَنَّكُمۡ﴾[ابراهیم: ٧].
«اگر سپاسگذاری کردید هر آیینه (نعمت‌های خود را) برایتان افزایش می‌دهم».
لك الحمد يا رحمان ما هل صيب
«ستایش تو را است ای رحمان مادامی که باران سرازیر است و مادامی که گنهکار توبه نماید پذیرشکر توبه».
لک الحمد ما هاج الغرام وما هما الـ
«ستایش تو را است مادامی که محبت افروخته گردد و باران فرو ریزد و کبوتر طربناک نغمه خواند».
[۶]
وما تاب يا من يقبل التوب مذنبُ
غمام، وما غنی الحمام المطرب
رنج بدخوبان کشید نزیر سر
منفعت دادن به خلقان همچو ابر
صبر کن اندر جهاد و در عنا
دمبه دم می‌بین بقا اندر فنا
(مثنوی معنوی ص ٧۰۳)