۱۹- نوع نوزدهم: شناخت اضطراب در حدیث
حدیث مضطرب به حدیثی گفته می‌شود که روایات در مورد آن مختلف باشند و کسانی آن را با سندی نقل کنند و دیگران با سندی دیگر که مخالف آن‌هاست روایت کنند و ما حدیث را فقط زمانی مضطرب می‌نامیم که دو روایت از نظر صحت در یک رده باشند اما وقتی که راوی یا [راویان] یکی از احادیث از نظر حفظ قوی‌تر باشد و یا از نظر شاگردی و ملازمت به استاد نزدیک‌تر بوده باشد و یا سایر موارد معتمد ترجیح حدیث را دارا باشد می‌توان یکی از روایات را بر دیگری ترجیح داد و حدیث ارجح را پذیرفت، و در این صورت حدیث را مضطرب نمی‌نامیم و حکم آن، حکم اضطراب نیست. اضطراب ممکن است در متن حدیث باشد و یا در سند حدیث واقع شود و یا در یک راوی [از سند] و یا در جمعی از راویان اضطراب روی دهد و اضطراب موجب ضعف حدیث می‌شود چرا که در اضطراب حس می‌شود حدیث مختل شده و حفظ نشده است. و خداوند داناتر است.
مثال حدیث مضطرب: «ما رویناه عن إسمـاعیل بن أمیة، عن أبي عمرو بن محمد بن حریث، عن جده حریث، عن أبی هریرة عن رسول الله جفي الـمصلی: إذا لم یجد عصاً ینصبها بین یدیه فلیخط خطاً». که بشر بن المفضل و روح بن القاسم از اسماعیل نیز این حدیث را روایت کرده‌اند و آن را سفیان ثوری از اسماعیل از ابی عمرو بن حریث از پدرش از ابی هریره روایت کرده است. و نیز آن را حمید بن الأسود از اسماعیل از أبی عمرو بن محمد بن حریث بن سلیم از پدرش از ابی هریره روایت کرده است. و همچنین آن را وهیب و عبدالوارث از اسماعیل از ابی عمرو بن حریث از جدش حریث، روایت کرده است. و عبدالرزاق چنین حدیث را نقل کرده است: «عن ابن جریج، سمع -سمـاعیل، عن حریث بن عمـار، عن أبي هریرة». [چنانکه پیداست] در این حدیث خاص بیش‌تر از آنچه که ذکر کردیم اضطراب وجود دارد، و خداوند داناتر است.