حقوق قرآن بر گردن مسلمانان
اگر به خود قرآن مراجعه کنیم می‌بینیم قرآن از هر مسلمانی پنج خواسته دارد:
۱- ایمان و تعظیم.
﴿ءَامَنَ ٱلرَّسُولُ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡهِ مِن رَّبِّهِۦ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَ﴾[البقرة: ۲۸۵].
«رسول خدا به آنچه از سوی پروردگارش بر او فروفرستاده شده، ایمان آورده است و مؤمنان هم».
۲- تلاوت آیات.
﴿ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَتۡلُونَهُۥ حَقَّ تِلَاوَتِهِۦٓ أُوْلَٰٓئِكَ يُؤۡمِنُونَ بِهِ﴾[البقرة: ۱۲۱].
«کسانی که به آنان کتاب داده‌ایم، آن را چنانکه سزاوار خواندنش است، می‌خوانند».
۳- فهم و تدبر.
﴿كِتَٰبٌ أَنزَلۡنَٰهُ إِلَيۡكَ مُبَٰرَكٞ لِّيَدَّبَّرُوٓاْ ءَايَٰتِهِۦ وَلِيَتَذَكَّرَ أُوْلُواْ ٱلۡأَلۡبَٰبِ ٢٩﴾[ص: ۲۹].
«کتابی است خجسته که آن را بر تو فروفرستاده‌ایم تا انسان‌ها در آیه‌هایش تدبر کنند و تا خردمندان پند گیرند».
﴿أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ ٱلۡقُرۡءَانَ أَمۡ عَلَىٰ قُلُوبٍ أَقۡفَالُهَآ ٢٤﴾[محمد: ۲۴].
«آیه در قرآن اندیشه نمی‌کنند یا بر دل‌ها قفل آنها افتاده است».
۴- عمل به قرآن و اجرای دستورات آن در زندگی.
قرآن کتاب عمل است کسانی که بر دستور‌های قرآن عمل ننموده و آن را در زندگی پیاده نمی‌کنند، از دیده قرآن فاسق و گناهکار محسوب می‌شوند.
﴿وَمَن لَّمۡ يَحۡكُم بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ﴾[المائدة: ۴۷].
«و هر که به آنچه خداوند نازل فرموده است ایمان نیاورد، اینانند که نافرمانند».
حضرت رسول اکرم صفرمودند: «ما آمن بالقرآن من استحل محارمه» «کسی که حرام کرده‌های قرآن را حلال بداند به آن ایمان نیاورده است».
۵- نشر فرهنگ قرآن و دعوت به سوی آن.
﴿هَٰذَا بَلَٰغٞ لِّلنَّاسِ وَلِيُنذَرُواْ بِهِۦ﴾[ابراهیم: ۵۲].
«این پیام‌رسانی‌ای است برای مردم و تا به آن هشدار یابند».
آن حضرت صفرمودند: «بلغوا عنی ولو آیة» «از طرف من برسانید ولو یک آیه باشد».
اگر مسلمانان در این پنج زمینه به قرآن توجه کنند و این پنج حق قرآن را ادا نمایند قطعاً تحول و انقلاب شگفت‌انگیزی در زندگیشان پدید خواهد آمد. رمز موفقیت مسلمانان صدر اسلام در این بود که آنان در همه زمینه‌های فوق حق قرآن را ادا کردند و سربلند شدند، آنان همواره این حدیث پیامبر اسلام صرا مدنظر داشتند که می‌فرمود: «إن الله یرفع بهذا الکتاب أقواماً ویضع به آخرین». «الله تعالی بوسیله این کتاب قوم‌هایی را نعمت و سربلندی نصیب می‌فرماید و عده‌ای دیگر را پست و ذلیل می‌گرداند».
شاعر مشرق و رمزشناس اسلام به همین واقع در اشعار انقلاب آفرینش اشاره می‌کند:
گر تو می‌خواهی مسلمان زیستن
نیست ممکن جز به قرآن زیستن
فاش گویم آنچه در دل مضمر است
این کتابی نیست چیزی دیگر است
جای بسی مسرت است که نسل معاصر مخصوصاً جوانان و فرهیختگان پس از سردرگمی‌ها و مشاهده آشفتگی‌های گوناگون به سوی قرآن متوجه شده‌اند و بسیاری از آنان به تحقیق و پژوهش در زمینه معانی و معارف قرآن روی آورده‌اند که بدون شک این پدیده از آینده درخشانی خبر می‌دهد و انسان را امیدوار می‌سازد. اما در این خصوص ذکر یک مطلب ناگزیر است و آن اینکه خیلی از علاقمندان به معارف قرآنی آنهایی هستند که خود را از علما راسخالعلم مستغنی پنداشته و یا به مطالعات خودسرانه مشغول‌اند، یا اینکه برای فهمیدن قرآن به نوشته‌های کسانی متوسل می‌شوند که خودشان از نور قرآن چندان بهره‌ای نداشته و گرفتار نوعی از انحرافات هستند. اینجاست که باید با اصول و مبادی فهم قرآن آشنا شد و در پرتو راهنمایی‌های راه‌یافتگان راسخالعلم در این وادی گام برداشت کتاب حاضر که نتیجه تلاش امام سید ابوالحسن ندوی رحمه‌الله می‌باشد در همین راستا بحث می‌کند.
حضرت سید ابوالحسن ندوی /کسی است که در فهم قرآن مجید از رجال الله بهره جسته و از فیض بزرگمردانی مانند حضرت سید حسین احمد مدنی /، امام تفسیر مولانا احمد علی لاهوری رحمه‌الله، مولانا حیدر حسن‌خان رحمه‌الله و سید سلیمان ندوی رحمه‌الله مستفیض گشته و با توفیقات خاص الهی از معارف قرآن نصیبی وافر داشته است.
این اثر دل‌انگیز حضرت علامه ندوی /در این عصر پر تلاطم چراغی فروزان فراراه جویندگان معارف قرآنی است که به کمک آن ان شاءالله خواهند توانست ارتباط مطلوبی با قرآن برقرار نموده و به سعادت واقعی دست یابند و در به سعادت رساندن بشریت به وسیله قرآن، سهیم و سعید گردند.
وهو المستعان وعلیه التکلان
محمد قاسم قاسمی
دارالعلوم زاهدان
۲/ صفر ۱۴۲۶-۲۲ / فروردین / ۱۳۸۴