ملک یوم الدین

۱- بعضی از قاریان آن را ﴿مَٰلِكِ يَوۡمِ ٱلدِّينِ ٤﴾می‏خوانند.

۲- بعضی دیگر آن را ﴿مَٰلِكِ يَوۡمِ ٱلدِّينِ ٤﴾می‏خوانند، هر دوی این قرائتها درست و در میان قراء سبعه به تواتر رسیده و مخصوص کردن مالک بودن خداوند در این آیه، به این معنا نیست که خداوند مالک دنیا نیست، بلکه خداوند بزرگ مالک دنیا و آخرت است، زیرا قبل از این گفته شد که خداوند خالق و آفریدگار تمام جهانیان است، و این در دنیا و آخرت لفظی عام است.

وقتی فرموده ﴿مَٰلِكِ يَوۡمِ ٱلدِّينِ ٤﴾و مالکیت و پادشاهی خودش را با قیامت همراه آورده به این دلیل است که در روز قیامت کسی نمی‏تواند مالک و حاکمی را بغیر از خداوند صدا زند و از او درخواست کمک و یاری کند، و در آن روز کسی نمی‏تواند حرفی بزند مگر خداوند به او اجازه دهد.

﴿يَوۡمَ يَقُومُ ٱلرُّوحُ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ صَفّٗاۖ لَّا يَتَكَلَّمُونَ إِلَّا مَنۡ أَذِنَ لَهُ ٱلرَّحۡمَٰنُ وَقَالَ صَوَابٗا ٣٨﴾ [النبأ: ۳۸].

«روزی که روح و فرشتگان به صف می‏ایستند و مردم سخن نگویند، مگر کسی که خدای رحمان به او رخصت دهد و سخن راست گوید».

۳- ضحاک در مورد تفسیر ﴿مَٰلِكِ يَوۡمِ ٱلدِّينِ ٤﴾روایات کرده که می‏گوید: هیچ کس در آن روز توانایی پادشاهی کردن و حاکمیت را مثل آنچه که در دنیا داشت ندارد و مالکیت، حاکمیت و پادشاهی در آن روز همه از آن خداوند است.

۴- (یوم الدین) روز سؤال و جواب و بازخواست از مخلوقات است، و این روز قیامت است، روز رستاخیز؛ روزی که در آن خداوند به کسانی که اعمال صالح انجام داده‏اند پاداش نیک و بد آنها که اعمال ناصالح انجام داده‏اند، پاداش بد و زجر آور می‏دهد، مگر نسبت به آن کس که خداوند از او گذشت کند، پس ای پروردگارا و ای خالقا تو که آمرزنده‏ای و آمرزش را دوست داری، از گناهان ما در گذر و ما را مورد لطف و مرحمت خودت قرار بده. [۵۰]

[۵۰] نسیب الرفاعی در مختصر تفسیر ابن کثیر گفته است.