تفسیر بزرگترین سوره قرآن - سوره حمد

هشدار دادن از راه گمراهان

۱- خداوند می‏فرماید: ﴿ٱهۡدِنَا ٱلصِّرَٰطَ ٱلۡمُسۡتَقِيمَ ٦ صِرَٰطَ ٱلَّذِينَ أَنۡعَمۡتَ عَلَيۡهِمۡ غَيۡرِ ٱلۡمَغۡضُوبِ عَلَيۡهِمۡ وَلَا ٱلضَّآلِّينَ ٧﴾[الفاتحة: ۶-۷].

پیامبر صمی‏فرماید: [﴿ٱلۡمَغۡضُوبِ عَلَيۡهِمۡ﴾یهودیان و (الضالین) مسیحیان هستند] [۵۷].

۲- خداوند می‏فرماید: ﴿وَإِذۡ قُلۡنَا ٱدۡخُلُواْ هَٰذِهِ ٱلۡقَرۡيَةَ فَكُلُواْ مِنۡهَا حَيۡثُ شِئۡتُمۡ رَغَدٗا وَٱدۡخُلُواْ ٱلۡبَابَ سُجَّدٗا وَقُولُواْ حِطَّةٞ نَّغۡفِرۡ لَكُمۡ خَطَٰيَٰكُمۡۚ وَسَنَزِيدُ ٱلۡمُحۡسِنِينَ ٥٨﴾[البقرة: ۵۸]. «و به یاد آرید، وقتی را که گفتیم داخل این قریه شوید و از آن هر چه میل دارید بخورید که فراوان و بدون زحمت برای شما مهیا است و از آن در سجده‏کنان درحالی که می‏گوئید خدایا ببخش مرا وارد شوید تا ما از خطای شما در گذریم و بر ثواب نیکوکاران بیفزائیم».

الف- ابوهریره س از پیامبر ج روایت می‏کند که: «قِيلَ لِبَنِى إِسْرَائِيلَ ﴿وَٱدۡخُلُواْ ٱلۡبَابَ...﴾ فَبَدَّلُوا فَدَخَلُوا الْبَابَ يَزْحَفُونَ عَلَى أَسْتَاهِهِمْ وَقَالُوا حَبَّةٌ فِى شَعَرَةٍ» [۵۸]«به بنی اسرائیل گفته شد از دروازه شهر سجده‏کنان در حالی که از خدا طلب آمرزش می‏کنید وارد شوید، تا ما نیز از گناهانتان درگذریم، ولی بنی اسرائیل این امر خدا را تغییر دادند و به حالت نشسته بر روی مقعدشان و کشاکشان وارد شهر شدند و گفتند: دانه‏ای از جو».

ب- در روایتی از ترمذی در مورد ﴿وَٱدۡخُلُواْ ٱلۡبَابَ سُجَّدٗا﴾می‏گوید: بحالت کشان کشان بر روی زانوهایشان وارد شهر شدند. و باز ترمذی با همین سند از پیامبر ج روایت می‏‏کند که: گفتند (حبة في شعرة) و در روایتی دیگر می‏فرماید: (حبة في شعیرة).

ج- ابن حجر عسقلانی /در فتح الباری می‏گوید:

«بنی اسرائیل برخلاف آنچه که از کردار و گفتار به آنها دستور داده شده بود، عمل کردند؛ زیرا به آنها امر شده بود که با حالت سجده کنان داخل شهر شوند تا این نشان سپاس و ستایش در مقابل خداوند بزرگ باشد و بگویند (حطة): (خدایا از گناهان درگذر) ولی آنها حالت سجده را به حالت نشسته و کشان کشان تبدیل کردند و (حطة) را به (حنطة): (گندم) و یا (حطة) را گفتند ولی (حبة فی شعیرة) را به آن اضافه کردند، از این جریان چنین استنباط می‏شود، آن الفاظی که بر آنها امر شده و در عبادت و بندگی به کار رفته می‏شوند، جایز نیست عوض شوند، هر چند که معنایی مثل معنای آنها گفته شود. باید الفاظی که در عبودیت به کار گرفته می‏شوند مثل خودشان به عربی گفته شوند» [۵۹].

[۵۷] ترمذی. [۵۸] متفق علیه. [۵۹] فتح الباری، ۸/۳۰۴.