الفوائد الجلیة در شرح المقاصد النوویة

مستحقین زکات

مستحقین زکات

زکات فرض بر هشت گروه قسمت می‌شود، اگر هشت گروه مستحقین نبودند، بر هرچند صنف که هستند قسمت می‌شود. این هشت صنف عبارتند از: الفقیر = کسی که مالی ندارد. المسکین = کسی که مال دارد، اما کفایتش نمی‌کند. العامل علیها = جمع‌آوران زکات. الـمؤلفة قلوبهم: بدست آورنده دل‌هایشان (نودینان که از زکات داده می‌شوند، تا اسلام در دل‌شان قوت گیرد). و کسانی که محل اقامت‌شان نزدیکتر است به دشمن و دفع دشمنان از ما می‌کنند، از سهم مؤلفه داده می‌شوند. اگر اسلام در حال عزت باشد و به اینان حاجتی نباشد، امام می‌تواند سهم آنان را حذف نماید و به باقی اصناف مستحقین بدهد. الـمکاتب = کسی که خودش را از آقایش خریده، از زکات به او داده می‌شود، تا قیمت خود به آقایش بپردازد و زودتر آزاد شود. والغارم = بدهکار که بدهکاریش در راه معصیت نبوده از زکات به او داده می‌شود، تا بدهی خود را بپردازد. الغازی = کسی که در راه خدا جهاد می‌کند تا کشور اسلام را از لوث دشمنان پاک کند، هم از زکات به او داده می‌شود تا کمک او در جهاد باشد. مسافر = رهگذر، از زکات به او داده می‌شود تا بتواند به شهر خود برسد.

حداقل کفایت این است که به سه نفر از هر گروه مستحقین که یاد شد بدهد، مگر صنف عامل که می‌تواند به کمتر از سه نفر از ایشان زکات بدهد. و زکات به بنی هاشم و بنی المطلب داده نمی‌شود، زیرا این که زکات چرک مال است و سادات از غنیمت سهم دارند.

(اما امروز که غنیمتی نیست که خمس آن برایشان بیرون شود، دادن زکات به ایشان روا است).

و زکات به برده داده نمی‌شود، برای این که نفقة او با آقای او است، و زکات به کافر نیز داده نمی‌شود، برای این که زکات به کافر نمی‌رسد.

و درست نیست زکاتی که سهم فقیر است به غنی داده شود، چه غنی به مال چه غنی به کسب که توانای کارکردن دارد.

و زکات داده نمی‌شود به کسی که حق نفقه از زکات دهنده دارد، مثل پدر و مادر و پسر و دختر.