هفتم: از عموميت دادن بپرهيز
موضوع عمومیت دادن قضاوت‌ها, موضوع خطرناکی است که بسیارى از مردم به این پدیده دچار شده‌اند که دلیل بر نا آگاهى و عدم انصاف است, فردى با صیغه عموم مى‌گوید: علماء چنین کردند و چنین گفتند, و علما کوتاهى و اشتباه کردند, عملکرد صحیح این است که در خیر عمومیت دهیم و نه در شر, از رحمت خدا باران برهمه مى‌بارد, و مجازات تنها گریبان گناهکار را مى‌گیرد. (۱).
﴿فَكُلًّا أَخَذْنَا بِذَنْبِهِ٤٠﴾[العنكبوت: ۴۰]
همه را به گناهشان فرو گرفتیم.
(۱) اما اگر گناه آشکار گردد و نهى نشود, این قاعده استثنا داده مى‌شود و مجازات همه را در بر مى‌گیرد, زیرا خداوند مى‌فرماید:
﴿وَاتَّقُوا فِتْنَةً لَا تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَاصَّةً﴾[الأنفال: ۲۵].
و بترسید از فتنه‌اى که تنها ستمکاران تان را در بر نخواهد گرفت. و پیامبر جمى‌فرماید: ،: "إن الناس إذا رأوا المنكر فلم يغيروه أوشك أن يعمهم الله بعقابه"مردم اگر گناه را ببینند و آن را تغییر ندهند زود باشد که خداوند همه را مجازات کند. امام احمد با سند صحیح آن را از حدیث ابوبکرسروایت کرده است.
از فضل خداى سبحان این است که رحمتش شامل کسانی که با خوبان آمیخته‌اند نیز مى‌شود گرچه از خوبان نباشند, و خوبان همنشینانشان بدبخت نمى‌شوند." ولقد اطلع الله على أهل بدر فقال: " اذهبوا مغفورا لكم " متفق علیه،خداوند به اهل بدر نظر کرد و فرمود: بروید که گناهان تان آمرزیده شد.و در مورد مجازات فرمود:
﴿وَلَا تَكْسِبُ كُلُّ نَفْسٍ إِلَّا عَلَيْهَا وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى﴾[الأنعام: ۱۶۴].
و کسی بار گناه دیگری را بر دوش نمی‌کشد.