قواعد تفصیلی و جزئی
۱. عقیده اهل سنت و جماعت در مورد اسماء و صفات پروردگار متعال:
اثبات چیزی است که خداوند متعال برای خود ثابت کرده است و یا رسولش صآن را ثابت کرده است و نفی آن چیزی است که خدوند متعال نفس مقدس خویش را از آن منزه داشته و یا رسولش آن را نفی کرده است بدون اینکه آن را تمثیل یا تکییف نماید(چگونگیاشرا بیان کند) و یا بدون اینکه آن را تحریف و تأویل و یا تعطیل نماید چنانکه میفرماید: ﴿لَيۡسَ كَمِثۡلِهِۦ شَيۡءٞۖ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡبَصِيرُ١١﴾[الشورى: ۱۱]. «هیچ چیز مانند الله تعالی نیست در حالیکه او میشنود و میبیند». خداوند متعال خود را توصیف و رسولشصنیز او را توصیف کرده است به اینکه: شنواست، بیناست، عالم است، گوینده است، زنده و توانا و صاحب اراده است، بر عرش قرار گرفته و بالاتر از بندگان خود میباشد. و اینکه الله تعالی خرسند و خشمگین میشود، دشمنی کرده و دوست میدارد و ناراحت میشود، میآید و نزول میکند، میخندد و تعجب مینماید آنگونه که لایق به جلال و عظمت الله تعالی میباشد و با تمامی این احوال هرگونه تشبیهی منتفی است چنانکه خودش خویشتن را و رسولشصاو را توصیف میفرماید: نفس دارد، صاحب صورت، دست، چشم و صفات دیگری که در قرآن و سنت صحیح بیان شده است، میباشد.
اهل سنت الله تعالی را بواسطه آنچه خودش خود را با آن توصیف میکند یا رسولشصالله تعالی را با آن توصیف میفرماید بدون تشبیه کردن و تمثیل نمودن و بیان چگونگی و کیفیت و بدون تعطیل [۵۱]و تأویل کردن توصیف مینمایند.
۲. عقیده اهل سنت و جماعت در مسائل مربوط به ایمان و باقی امورات غیب
[۵۱] - راجع السنة، لعبدالله بن الإمام أحمد، ۱ / ۲۶۴ – ۳۰۷، حیث اشتمل على کثیر من أقوال السلف فی ذلک. وانظر : الشرح والإبانة لابن بطة، ص ۱۸۷ – ۱۹۲، ص ۲۱۳ – ۲۱۸. وعقیدة السلف أصحاب الحدیث، للإمام الصابونی، ص ۴ – ۷. والتدمریة، لابن تیمیة، ص ۷. والواسطیة، لابن تیمیة، بشرح محمد خلیل هراس، ص ۲۱ – ۲۳. وشرح العـقیدة الطحاویة، لابن أبی العـز الحنفی، ص ۱۶۲ – ۳۶۶. وکتاب الأسماء والصفات، للبیهـقی، ص ۱۳۷ – ۱۳۸. والتحف فی مذهاب السلف، للشوکانی، المجلد الأول، الجزء الثانی، ص ۸۴ – ۹۶، من مجموعة الرسائل المنبریة. ورسالة فی إثبات الاستواء والفوقیة، لأبی محمد عبدالله الجوینی، المجلد الأول، الجزء الأول ص ۱۷۴ – ۱۸۶ من مجموعة الرسائل المنبریة. والرد على الجهمیة، للدارمی، ص ۱۴. وذم التأویل، لابن قدامة المقدسی، ص ۱۱. والفتوى الحمویة الکبرى، لابن تیمیة. وأقاویل الثقاة فی تأویل الأسماء والصفات، لمرعی بن یوسف الکرمی.