تجوید آسان

۳- زبان

از زبان هیجده حرف طبق تقسیم زیر، تلفظ می‌شود:

- از ته زبان نزدیک به حلق، قاف تلفظ می‌شود: (أَقْ، أقْ).

- از ته زبان ولی کمی بیرون‌تر از مخرج قاف، کاف تلفظ می‌شود: (أَکْ، أَکْ).

- از وسط زبان با نزدیک شدن به سقف دهان؛ جیم و شین و یا تلفظ می‌شود: (أَجْ، أَجْ)، (أَشْ، أَشْ)، (أَیْ، أَیْ).

- از پشت زبان (یا پشت آخر زبان) با چسبیدن به بُن (ته) دندان‌های پیشین بالا، طا و دال و تا تلفظ می‌شود: (أَطْ، أَطْ)، (أَدْ، أَدْ)، (أَتْ، أَتْ).

- باز از پشت (آخر) زبان با چسبیدن به نوک دندان‌های پیشین بالا، ظا و ذال و ثا تلفظ می‌شود:

- (أَظْ، أَظْ)، (أَذْ، أَذْ)، (أَثْ، أَثْ).

توجـــه: هنگام تلفظ این سه حرف باید قسمت جلوی زبان که شامل آخر و نوک زبان است، از دندان‌های پیشین بگذرد و ظاهر شود.

- از آخر زبان با چسبیدن به بُنِ دندان‌های پیشین بالا، نون تلفظ می‌شود: (أَنْ، أَنْ).

- از آخر زبان با نزدیک شدن به بُنِ دندان‌های پیشین بالا، بدون چسبیدن، «را» تلفظ می‌شود: (أَرْ، أَرْ).

از نوک زبان با نزدیک شدن به دندان‌های [۱۳]پیشین بالا، بدون چسبیدن، صاد و زا و سین تلفظ می‌شود:

(أَصْ، أَصْ) (أَزْ، أَزْ) (أَسْ، أَسْ).

- از کنار (پهلوی) زبان با چسبیدن به دندان‌های آسیاب بالا که در موازات آن قرار دارد، ضاد تلفظ می‌شود.

[این حرف را می‌توان به سه شکل ادا کرد:

۱- کنار راست زبان با دندان‌های آسیاب بالای سمت راست.

۲- کنار چپ زبان با دندان‌های آسیاب بالای سمت چپ.

۳- هر دو کنار زبان با دندان‌های آسیاب بالا از دو طرف.

و برای ضبط این مخرج، باید وسط زبان را پایین آوردتا هنگام چسباندن یک یا دو کنار زبان به دندان‌های آسیاب بالا با سقف دهان منطبق نشود: (أَضْ، أَضْ)].

- از کنار زبان به طرف جلو، پس از مخرج ضاد، لام تلفظ می‌شود؛ به شرط چسبیدن آن به دندان‌های موازی بالا، یعنی، دو دندان پیش و دندان بعد از آن و دندان نیش و دندان بعد ازآن): (أَلْ، أَلْ).

[۱۳] تعبیر مؤلف (اصول ثنایا = بن دندان‌های پیشین) بود، اما مترجم تعبیر فوق را ترجیح داد.