خلافت و امامت

رد شبهه

در اینجا ممکن است سوال شود که ضمیر جمع مذکر در دو کلمه ﴿عَنكُم﴾به کدام مرجع بر می‌گردد؟ جواب این است که مرجع ضمیر اهل البیت با در نظر گرفتن لفظ اهل می‌باشد و نظیر آن در قرآن کریم که افصح الکلام است فراوان است، ما در اینجا به موارد مشابهی اشاره می‌کنیم تا جواب را با دلایل قانع کننده داده باشیم.

﴿رَحۡمَتُ ٱللَّهِ وَبَرَكَٰتُهُۥ عَلَيۡكُمۡ أَهۡلَ ٱلۡبَيۡتِ﴾[هود: ۷۳].

«رحمت و برکت‌های خدای تعالی بر شما باد ای اهل خانه‌ی ابراهیم».

که ضمیر جمع مذکر مذکور به اهل البیت است یا به عبارت دیگر ((اهل البیت تعبیر ظاهر از ضمیر جمع مذکر در علیکم می‌باشد.

(۲) ﴿فَقَالَ لِأَهۡلِهِ ٱمۡكُثُوٓاْ﴾[طه: ۱۰]. «موسی به زنش گفت: بایستید و مکث کنید تا مقداری آتش بیاورم».

در حالی که فقط زن حضرت موسی ÷همراه او بوده که او را اهل و به خطاب جمع مذکر مخاطب ساخته است، چون کلمه اهل بیت اسم جنس است و بر افراد و جمع و مذکر و مونث اطلاق می‌گردد، مجالی برای تعبیر و تاویل کسانی که بخواهند‌شان نزول آیه را تغییر دهند و بداهت را انکار کنند نمی‌ماند، چنان که بعضی از حاشیه نشینان دور از متن پنداشته‌اند که: چون ضمیر در ﴿عَنكُم﴾برای جمع مذکر است، دو جمله اخیر در آیت مذکوره مربوط به زنان پیغمبر نیست!.

چنان که بیان کردیم ضمیر به لفظ اهل بر می‌گردد، صدر آیه و آیات قبل و بعد از آن خطاب به ازواج طاهرات است، و اهل بر ایشان صادق است، چه علم لغت و تفسیر و سیاق عبارات آیات بر این حقیقت تصریح دارند، به علاوه چنان که گفتیم اهل بیت شامل افراد خانواده ذکور و اناث آن می‌شود، و حضرت علی و حسن و حسین ش هم جزو افراد خانواده هستند می‌توان به طریق تغلیب ضمیر را مذکر خواند، و احدی از مسلمین منکر این نیست که حضرت علی و فرزندانش از حضرت زهرا ذکوراً و اناثاً از خانواده رسول اکرم جمحسوب می‌شوند، هر چند با تصریح ببودن فرزندان آن حضرت در عداد اهل بیت در مسئله ۴۹۱ نیازی به توضیح در اینجا نبود.

﴿فَلَمَّا رَءَا ٱلشَّمۡسَ بَازِغَةٗ قَالَ هَٰذَا رَبِّي هَٰذَآ أَكۡبَرُ﴾[الأنعام: ۷۸] «پس وقتی که خورشید را درخشان و پرتو افشاندید گفت: ((این است پروردگار من)) این بزرگ‌تر از ماه و ستاره است».

در حالی که شمس مونث لفظی است، و صفت آن نیز مونث ذکر شده ﴿بَازِغَةٗ﴾اما در جمله بعدی چون لفظ ((رب)) مشارالیه است، به لفظ ((هذا)) به آن اشاره شده که برای مفرد مذکر است و صفت تفضیلی مذکر ((اکبر)) برای ((شمس)) که مشارالیه ((هذا)) است ذکر شده نه ((هذه)) و نه ((کبری)) که قاعدهً می‌بایست برای شمس ذکر می‌شدند، پس ذکر اسم الإشاره و صفت تفضیلی مذکر در این آیه برای شمس به اعتبار ((رب)) است چنان که ضمیر جمع مذکر در آیه‌ی ۳۳/۳۳ بعد از آن همه ضمایر مونث مانند: أقمن وأتین وأطعن، به اعتبار ((اهل)) است و جز آن معنی دیگری ندارد. اطاله‌ی کلام در این مورد به سبب اختلاف وارده در آن بوده ضرورهً توضیح و تبیین گردید.