بیوگرافی نویسندۀ نامه [٩]
او امام مجاهد و تلاشگر عبدالعزیز بن محمد بن سعود بن مقرن از بنی حنیفه می‌باشد که در سال ۱۱۳۳ ه. ق در شهر (الدرعیة) به دنیا آمد.
وی از شیخ محمد بن عبدالوهاب و علمای دیگر کسب علم نمود.
سپس جوانی شجاع و باهوش شد که مکارم و فضائل در او جمع شده بود.
پس از وفات پدرش در سال ۱۱٧٩ ه. ق به رهبری رسید و به بهترین شیوه به امامت، دعوت [مردم] به سوی خداوند – سبحانه – و جهاد در راه او پرداخت. وی با دعوت به توحید، کمک به سنت، از بین بردن بدعت و حمایت وکمک به شیخ محمد بن عبدالوهاب – /– این مسئولیت را انجام داد. شیخ محمد بن احمد الحفظی متوفی ۱۲۳٧ ه. ق دربارۀ ایشان سروده است:
سلام علی من حلّ نجداً موحداً
مجدد دین الله بالـمرهف الحد
درود بر آن کسی که با توحید در نجد اقامت گزید وتجدید کنندۀ دین خداوند به وسیله شمشیر تیز و برنده بود.
ویدعو إلی التوحید ذلك قصده
فیاحبذا التشمیر في ذلك القصد
وی به سوی توحید دعوت می‌کرد و آن خواسته و هدف او بود. پس چه تلاش خوبی در راه این هدف [ارزشمند]
له همه في نصره الدین والهدی
بتلك ارتقی أعلی مراتب الـمجد
او در راه کمک به دین و هدایت همت [والایی] دارد. به وسیله آن [همت] به بالاترین مراتب عظمت و مجد رسیده است.
وجاهد في ذات الإله بنفسه
وأمواله قطعاً یصدق بالوعد
در راه خدا با جان و اموالش جهاد و تلاش کرده است و بی‌تردید [خداوند] به وعدۀ خود وفا می‌کند.
إمام الهدی عبدالعزیز الذی حما
صفوة التوحید من کدر الضدّ
او امام هدایتگر شیخ عبدالعزیز است که خلوص و پاکی توحید را از تیرگی [و شبهه‌های] دشمنان حفظ می‌کند.
وأوضح منهاج الهدی وأبانه
ونزّهه عن قول طاغ ومرتد
و راه هدایت را واضح و بیان کرد و آن را از گفته‌های سرکشان و مرتدان دور کرد. شیخ حسن بن محمد الحفظی دربارۀ ایشان چنین سروده است:
طلعت بدور النور بالأنوار
وتظاهرت من فیض الـمنتج الباری
ماه بدر، طلوع کرد و همه جا را نورانی نمود و از فیض و برکت پروردگار خالق پرده برداشت و آن را ظاهر ساخت. تا اینکه می‌گوید:
أعنیك یا عبدالعزیز الـمنتذب
لله في الإعلان والإسرار
ای شیخ عبدالعزیز ای کسی که آشکارا و پنهانی برای خدا و در راه او تلاش می‌کنی.
الجهبذ النحریر والداعی إلی
باب الإله بحکمه الغفار
ای دانشمند زیرک، ورزیده و دعوتگری که [مردم را] حکیمانه به سوی پروردگار بسیار بخشنده دعوت می‌کنی.
شیخ حسین بن غنام الأحسائی – /– می‌گوید: امام عبدالعزیز – /– بسیار از خداوند خوف داشت و همواره به ذکر خدا، امر به معروف و نهی از منکر می‌پرداخت. وی با مردم بسیار مهربان و بخشنده بود. بعد از نماز صبح تا طلوع خورشید در مسجد می‌ماند و از آن خارج نمی‌شد تا اینکه نماز ضحی (چاشتگاه) را در مسجد می‌خواند. وی به مردم، مهمانان، امیران، قضات، علماء و طلاب علم بسیار بخشش می‌نمود. کمک‌های او به ضعیفان ومساکین. بسیار فراوان بود». وی – /– به علما و قضات مشرق و مغرب نامه می‌نوشت و [در آن] آنها را به توحید فرا می‌خواند و از شرک برحذر می‌داشت و حقیقت عبادتی را که خداوند جن و انس را برای آن آفریده است، بیان می‌کرد. درنامه‌هایش از شبهه‌هایی که پرستش‌کنندگان انبیاء و اولیا، درباره آن [عبادت] مطرح می‌کردند، پرده برمی‌داشت. مهم‌ترین نامه‌هایی که ما از او در دست داریم عبارتند از:
۱- این نامه (که در دست شماست) خطاب به علما و قضات حرمین تا شام، مصر، عراق و سایر علمای مغرب و مشرق. این نامه تقریباً قبل از سال ۱۲۱۱ ه. ق یا در همان سال نوشته است. زیرا محمد بن محمد القادری در سال ۱۲۱۱ ه. ق در شهر حلب ردّی بر این نامه نوشته است [۱۰]که البته ردّ او بیشتر به فحش و ناسزا شبیه است.
۲- نامه‌ای به مردم سرزمینهای ایران و روم که در آن به بیان عقیده صحیح و دفع شبهات مطرح شده دربارۀ دعوت شیخ محمد بن عبدالوهاب و پیروانش پرداخته است.
۳- نامه‌ای به خاندان المخلاف السلیمانی که موضوع این نامه نیز بیان عقیده صحیح است، شوکانی – /- می‌گوید: «نامۀ امام عبدالعزیز بن محمد در سال ۱۲۱۵ ه. ق به یمن رسید» [۱۱].
۴- نامه‌ای به أحمد بن علی القاسمی که در آن به بیان پیروی از قرآن و سنت و سخن درباره مذاهب و بیان عقیده صحیح و آنچه با آن در تضاد است، می‌پردازد.
۵- نامه‌ای به یاقوت که موضوع آن بیان توحید است [۱۲].
۶- نامه‌ای که وی به همراه شیخ محمد بن عبدالوهاب بن احمد بن محمد العویلی نوشته است [۱۳].
٧- نامه به شیخ محمد بن احمد الحفظی [۱۴].
۸- نامه به مردم (مناطق) خرج، فرع، أفلاج، صلح، سلیل، وادی و مناطق دیگر [۱۵].
و نامه‌های دیگری که ما از آنها اطلاع نداریم.
[٩] منابع بیوگرافی: الدرر السنیة لابن قاسم (۱۲/۳۰)، عنوان المجد فی تاریخ نجد (۱/۱۶٧ – ۱٧۵)، الاخبار النجدیه للفاخری (ص ۱۳۲) – خلاصه زندگینامه ایشان توسط شیخ ابن باز – /– رساله به چاپ رسیده در سال ۱۴۰٧ ه. ق. [۱۰] نگا: دعاوی المناوئین د. عبدالعزیز العبد اللطیف (ص ۴٧). [۱۱] نگا: البدر الطالع للشوکانی (۲/٧.) [۱۲] نگا: رسائل الإمام عبدالعزیز فی الدر السنیه لابن قاسم (۱/۱۴۳ – ۱۵۶.) [۱۳] نگا: أثر دعوت الشیخ محمد بن عبدالوهاب لعبدالله أبو داهش (۱/۴۰۲)، و الدرر السنیه لابن قاسم (۱/۶۱.) [۱۴] نگا: الدرر السنیه لابن قاسم (۲/٧٧.) [۱۵] نگا: العقد المنظم فی سیرة الشیخ عبدالله بن مسلم (ص ۲۲) للمحقق.