اثر چشم‌چرانی:
نگاه بد چنان اثر نامطلوبی دارد که نور و درخشندگی چشمان را از بین برده و آن‌ها را تاریک می‌گرداند، بسیاری از نیکان و بزرگان می‌توانند این اثر را بر چشمان مردم تشخیص دهند، شخصی در محضر عثمانسحاضر شد که در بین راه نگاهش به زن نامحرمی افتاده بود، به محض این که عثمانس او را دید فرمود: «ما بال أقوام يترشح الزنا من أعينهم». ترجمه: «چیست برخی مردمان را که از چشمان زنان می‌تراود؟!».
عثمانسدر یک خطاب عمومی اشاره کرد، تا فرد مورد نظر بفهمد که به من اشاره می‌شود و دیگران او را نشناسند تا آبرویش همچنان مصون بماند. بزرگان صاحب کشف فرموده‌اند که این عمل ناخوشایند، چنان زشت است که در اثر آن ظلمت و تاریکی چشمان را فرا می‌گیرد که هرکسی اندکی داشته باشد، می‌تواند آن را احساس کند، اگر دو نفر باهم از لحاظ سن و حسن و زیبایی برابر باشند، اما یکی از آن دو پرهیزگار باشد و دیگر فاسق و بدکردار باشد، به وضوح معلوم خواهد شد که در چشمان فرد اول رونق و درخشندگی و لطافت پدیدار است، اما چشمان فرد دوم را ظلمت و بی‌رونقی و افسردگی فرا گرفته است.
در آیه فوق خداوند علم و اطلاع کامل خو را به خیانت چشم و خیال بیان داشت، اما کیفر این دو عمل را مشخص نفرمود، ولی می‌بینیم که هرگاه گناهان دیگر را بیان نموده بلافاصله کیفر و مجازات آن‌ها را نیز بیان داشته است، شاید در اینجا نکته مهم گذاشتن کیفر این دو عمل این باشد که طبیعت‌ها متفاوتند برخی از طبیعت‌های انسان‌ها زمانی که مجازات یک گناه را بدانند از آن عمل باز می‌آیند و تا زمانی که از یک مجازات مخصوص ترسانده نشوند باز نخواهد آمد، اما بسیاری هستند که به محض اطلاع مردم کافی است، فاصله زمانی که بدانند که گناه ما را معاف نموده‌اند، شرمندگی‌شان بیشتر می‌شود.
در جمله «یعلم...» اشاره‌ای کوتاه به مجازات نیز هست، بدین خاطر بسیاری از مفسرین در اینجا جمله «فیجازیکم» را مقدر نموده‌اند، لذا آیۀ فوق به هردو گروه اشاره شده است.