بخش سوم: احادیث

حدیث یکم: «عَنْ جَرِيرٍسقَالَ: سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ جعَنْ نَظْرَةِ الْفَجْأَةِ، فَقَالَ: اصْرِفْ بَصَرَكَ» [۲]. ترجمه: «جریرسمی‌فرماید: پیامبر اکرم را از نگاه اتفاقی سوال کردم، آن حضرت فرمود: نگاهت را برگردان». در حدیث دیگری پیامبر جنگاه به سوی زن نامحرم را (نوجوان بی‌ریش نیز در این حکم داخل است) زنای چشم قرار داده است [۳]. در حدیث دیگری فرمودند: دو بار نگاه نکنید، و این به معنی آن است که اگر مرتبه اول اتفاقاً چشم بیفتد معاف است، اما مرتبه دوم نباید نگاه کرد [۴].

حدیث دوم: «عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ النَّبِىَّ جقَالَ: إِيَّاكُمْ وَالْجُلُوسَ بِالطُّرُقَاتِ. فَقَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ! مَا لَنَا مِنْ مَجَالِسِنَا بُدٌّ نَتَحَدَّثُ فِيهَا. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «فَإِذَا بَيْتُمْ إِلاَّ الْمَجْلِسَ فَأَعْطُوا الطَّرِيقَ حَقَّهُ». قَالُوا: وَمَا حَقُّ الطَّرِيقِ؟ قَالَ: غَضُّ الْبَصَرِ وَكَفُّ الأَذَى وَرَدُّ السَّلاَمِ وَالأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْىُ عَنِ الْمُنْكَرِ» [۵].

ترجمه: «پیامبر اکرم فرمودند: بپرهیزید از نشستن بر سر راه‌ها، صحابه عرض نمودند: یا رسول الله! برای ما چاره‌ای جز نشستن بر سر راه‌ها نیست، زیرا باهم گفتگو می‌کنیم، پیامبر فرمودند: پس حق راه‌ها را ادا نمایید، ایشان عرض نمودند: حق راه‌ها چیست؟ پیامبر فرمودند: پایین‌داشتن نگاه، آزارندادن راهروها، جواب‌دادن سلام، امر به معروف و کارهای نیکو، و نهی از منکر و کارهای بد».

حدیث سوم: رسول اکرم جفرمودند: بیایید شش چیز را به من تضمین بدهید، بهشت را به شما تضمین می‌دهم: ۱- هنگام حرف‌زدن دروغ نگویید، ۲- وعده‌های که به کسی دادید خلاف آن نکنید، ۳- در امانت خیانت نورزید، ۴- شرمگاه خود را حفظ نمایید، ۵- نگاه را پایین بیاندازید، ۶- دست از ظلم به مردم بردارید.

حدیث چهارم: «عن عبد اللّه بن مسعودسقال: قال رسول الله ج- يعني - عن ربه عز وجل: «النظرة سهم مسموم من سهام إبليس، من تركها من مخافتي أبدلته إيماناً يجد حلاوته في قلبه» [۶].

ترجمه: «نگاه به نامحرم تیری است زهرآلود از تیرهای شیطان، هرکس از ترس الله نگاه خود را حفظ نماید، خداوند در عوض آن ایمانی را به وی عنایت می‌کند که حلاوتش را احساس می‌کند، در واقع نگاه یکی از ابزارهای شیطان است، هرگاه انسان به زنان نامحرم میگرد، شیطان بلافاصله وسوسه را در قلب او به وجود می‌آورد، و انسان را برای فحشاء آماده می‌سازد».

حدیث پنجم: «عَنْ أَبِى أُمَامَةَ عَنِ النَّبِىِّ جقَالَ: مَا مِنْ مُسْلِمٍ يَنْظُرُ إِلَى مَحَاسِنِ امْرَأَةٍ أَوَّلَ مَرَّةٍ ثُمَّ يَغُضُّ بَصَرَهُ إِلاَّ أَحْدَثَ اللَّهُ لَهُ عِبَادَةً يَجِدُ حَلاَوَتَهَا فِيْ قَلْبِهِ» [۷].

ترجمه: «رسول گرامی فرمودند، هرگاه نگاه کسی به زیبائی‌های زنی بیفتد، و او بلافاصله نگاهش را برگرداند، خداوند توفیق عبادتی را به وی عنایت خواهد کرد که لذت و حلاوتش را حس کند».

حدیث ششم: «عن أبي إمامةسعن النبي جقال: لتغضن أبصاركم ولتحفظن فروجكم أو ليكفن اللهُ وجوهكم» [۸].

ترجمه: «رسول اکرم جفرمودند: یا باید نگاه و شرمگاه خود را حفظ نمایید و یا این که خداوند چهره‌های شما را مسخ خواهد کرد».

این حدیث در واقع یک هشدار بسیار مهمی است، اما مردم این عمل را بسیار معمولی و پیش پا افتاده می‌پندارد، در صورتی که این یک بیماری مزمن است، چرا که گناهان دیگر بگونه‌ای هستند که انسان شاید زمانی از آن‌ها سیر شود، اما چشم‌چرانی مرضی است که هر بار تازه‌تر می‌شود و تشنگی انسان نسبت به آن‌ها شدیدتر می‌شود، (درست مانند کسی که تشنه است و از آب شور دریا می‌نوشد) [۹].

مولانا تهانوی فرموده‌اند: چشم‌چرانی از هر حیث گناه بزرگ است [۱۰].

و ادامه می‌فرماید: طبق علم و محدود من شاید در بین هزار نفر یک فرد از این بیماری رهایی یافته باشد. شاید این سؤال در ذهن انسان خطور کند که اگر این بیماری تا این حد عمومیت داشته باشد، من به عنوان یک فرد چگونه می‌توانم از آن مصون و در آمان بمانم؟

امام غزالی می‌فرمایند: این سوال در واقع فریب شیطان است، چون اگر چنانچه سیلابی بر مردم سرازیر شود و همه آن‌ها در حال غرق‌شدن باشند و یک فرد از میان آن‌ها شنا بلد باشد، اکنون این سوال مطرح است که آیا این فرد با خود بگوید که به علت این که همه مردم غرق می‌شوند، من هم نباید شنا کنم و خود را نجات دهم، دست‌ها را بسته در گوشه‌ای در انظار غرق‌شدن می‌نشیند؟! یا این که تمام توانایی خود را صرف نجات خود می‌کند؟ در صورتی که غرق‌شدن در سیلاب فقط به همین زندگی دنیا محدود می‌شود، اما عذاب‌های اخروی برای کسی که به این گناه مبتلا است، بسیار شدیدتر و دیرپاتر است [۱۱].

حدیث هفتم: «العينان تزنيان وزناهما النظر، والأذنان تزينان وزناهما الاستماع واللسان يزني وزناه النطق، واليدان تزينان وزناهما البطش...».

ترجمه: «چشم‌ها زنا می‌کنند و زنای آن‌ها نگاه بد است، گوش‌های زنا می‌کنند و زنای آن‌ها گوش‌دادن به صدای نامحرم، و زبان زنا می‌کند و زنای آن حرف‌های فحشا است، و دست‌ها زنا می‌کنند و زنای آن‌ها دست‌زدن است، در این حدیث چشم‌چرانی فحشای چشم محسوب شده است، از این رو باید بسیار مواظب نگه خود باشیم و در محافل و مجامع از آن‌ها مراقبت کنیم».

حدیث هشتم: «...قَالَ رَسُولُ اللهِ ج: أَنَا غَيُّور واللهُ أَغَيْرَ مِنِّيْ، وَمَنْ غَيْرَتِهِ حَرَّمَ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطْنَ» [۱۲]ترجمه: «رسول اکرم جفرمودند: من باغیرت هستم، اما خداوند از من بیشتر غیرت دارد، به همین سبب خداوند فحشای آشکار و پوشیده را حرام قرار داده‌است».

بدیهی است که این عمل بسیار زشت و نادرست است، کسی که مرتب آن بشود، خداوند غیرت نموده و آن و آن شخص را از بارگاه عزت خود می‌راند، لذا کسانی که ادعای محبت الله و رسول او را دارند، باید نگاه خود را کاملاً حفظ نمایند، هرگاه انسان تقوی را پیشه خود قرار دهد از گناهان ظاهری و باطنی در امان خواهد ماند، و در نتیجه آن می‌تواند محبت الهی را از آن خود قرار دهد. همچنان در قرآن آمده است که ﴿إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَّقِينَ﴾[التوبة: ۴]. «زیرا خدا پرهیزکاران را دوست دارد».

﴿وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلۡمُتَّقِينَ﴾[البقرة: ۱۹۴]. «و بدانید که خدا با پرهیزکاران است».

هرگاه خداوند کسی را دوست بگیرد و معیشت الهی شامل او بشود، خداوند او را در هر کار کمک و یاری خواهد کرد.

حدیث دهم: «عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: كُلُّ عَيْنٍ بَاكِيَةٌ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إلَّا عَيْنٌ غَضَّتْ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ وَعَيْنٌ سَهِرَتْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَعَيْنٌ يَخْرُجُ مِنْهَا مِثْلُ رَأْسِ الذُّبَابِ مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ» [۱۳]. ترجمه: «رسول اکرم فرمودند: روز قیامت هرچشم گریه می‌کند، مگر چشمی که از محارم اجتناب ورزیده و چشمی که در راه الله شب‌ها بیدار بوده و چشمی که از ترس الله اشکی به اندازه سرمگسی ریخته است».

حدیث یازدهم: از ابوهریره روایت شده است که پیامبر از این که به بچه بی‌ریش نگریسته شود منع فرموده است [۱۴]. در حدیث دیگری که از انسسروایت شده آمده است: در کنار نوجوانان بی‌ریش ننشینید که فتنه آن‌ها از فتنه دوشیزگان خطرناکتر است [۱۵]. در حدیث دیگری آمده است: پیامبر اکرم فرمودند: از رفت و آمد زنان نامحرم بپرهیزید. شخصی از میان عرض نمود: راجع به برادر شوهر چه می‌فرمایید؟ فرمودند: برادر شوهر مرگ انسان است، زیرا او همواره در منزل رفت و آمد می‌کند، اگر چنانچه نگاهش افتاد، اندیشه فتنه واضح‌تر است [۱۶].

[۲] به روایت مسلم، ابوداود و ترمذی. [۳] مشکات، ص ۱۲. [۴] زندگی‌نامۀ مولانا زکریا. [۵] به روایت بخاری و مسلم (متفق علیه). [۶] طبرانی و حاکم از حدیث حذیفه و گفته این حدیث صحیح است از نظر اسناد به نقل از ترغیب و ترهیب. [۷] به روایت امام احمد و طبرانی. [۸] به روایت طبرانی. [۹] دعوات عبدیت، وعظ عض البصر. [۱۰] غض بصر. [۱۱] تنبیه الغافلین. [۱۲] به نقل از مشکاة. [۱۳] الترغیب والترهیب، ص ۳۴. [۱۴] تلبیس ابلیس. [۱۵] همان. [۱۶] زندگی‌نامه مولانا زکریا، ص ۴۱۵.