مشورت با عالمان
اگر استخارهکننده مشورت اهل فضل و ایمان را به استخارهی خویش بیفزاید، این برایش بهتر خواهد بود.
حضرت عمرسبه ابوموسی گفت: در باره ی کارهایت با کسانی که اهل تقوا هستند و از خداوند خوف دارند، مشورت کن.
شیخ الإسلام ابن تیمیه/میگوید: «کسی که از آفریدگار طلب خیر کند و با خلق مشورت کند و در انجام کارش ثابت و مصمم باشد، پشیمان نخواهد شد».
یک اعرابی میگویدکه: تا زمانی که قوم من ضرر نکند من هم ضرر نخواهم کرد، سؤال شد چگونه؟ گفت: تا زمانی که با آنان مشورت نکنم، کاری انجام نمیدهم.
حسن بصری/میگوید: گروهی که کارهایشان را با مشورت انجام میدهند، حتماً به راستترین و درستترین راه هدایت خواهند شد.
شاعر خوش ذوقی میگوید:
شاور صديقك في الخفي الـمشكل
وأقبل نصيحة ناصح متفضل
والله قد أوصى بذاك نبيه
في قوله شاورهم وتوكل
«در کارهای مشکل و پوشیده با دوستت مشورت کن و نصیحت هر نصیحتگر اهل فضل را پذیرا باشد،
چرا که خداوند پیامبرش را به آن سفارش کرده، آنگاه که فرمود با آنان مشورت کن و سپس در انجام کار بر خدا توکل کن».
رسول اکرمصهمیشه با یاران خویش مشورت میکرد و در اموری که وحی نازل نمیشد به مشورتشان عمل میکرد، بر مبنای این قول خداوند:
﴿وَشَاوِرۡهُمۡ فِي ٱلۡأَمۡرِ﴾[آلعمران: ۱۵۹]. «در کارها با آنان مشورت کن».
از این موارد در کتابهای سنن و سیرت فراوان است، به عنوان مثال: فرودآمدن رسول اکرمصبه خاطر مشورت حباب بن منذرسکنار آب بدر، پذیرفتن فدیه از اسیران بدر به خاطر مشورت ابوبکر صدیقس، بیرونشدن رسول اکرمصبرای رویارویی و با مشرکان در احد، بنابر مشورت جوانان، عملکردن به مشورت حضرت ام سلمهلدر صلح حدیبیه و از لباس احرام بیرونشدن و سر را تراشیدن، و در مواضع دیگر نیز رسول اکرمصبه ردی و مشورت آنان عمل کرده است.
از اینرو خداوند در قرآن از آنان تمجید میکند و مشورت را یکی از خصایص و ویژگیهایشان برمیشمرد:
﴿وَأَمۡرُهُمۡ شُورَىٰ بَيۡنَهُمۡ﴾[الشوری: ۳۸].
«و کارشان به شیوهی رایزنی با یکدیگر است».
خداوند در قرآنکریم یکی از سورهها را «شوری» نامیده است تا به اهمیت و فواید بزرگ آن اشاره کند.
انسانِ اهل مشورت عقلهای دیگران را به عقل خودش میافزاید و علم آنان را به علم خودش اضافه میکند، چون که مشورت به مثابهی بارور ساختن عقلها است، مشورت با اهل فضل و برادران ایمانی نشان تواضع و فروتنی است و رابطهی برادری و پیوند محبتآمیز را میافزاید. اگر بعد از مشورت با آنان در انجام کار با شکست مواجه شدی، از سوی آنان هیچ سرزنش و عتابی متوجه تو نخواهد شد، چرا که تو در کارت، خود رأی و تکرو نبودهای و به عقل و فهم خودت مغرور نشدهای و با برادرانت در خصوص آن کار مشورت کردهای. این است که میگویند:
«ما خاب من استخار ولا ندم من استشار».
«استخارهگر ناامید نمیشود و کسی که مشورت کند پشیمان نخواهد شد».