قاعده يازدهم: ياد مرگ نتيجه بخش، نه مرگ بی‌ثمر
شیطان به نزد مریض آمده و او را به یاد مرگ بی‌ثمری می‌اندازد که کار و عملی به همراه آن نبوده است. با این هدف که وی را نابود کرده و از لذت‌های زندگی محروم ساخته و خانواده‌اش را آواره سازد. اما یادآوری مرگ ثمربخش آنگونه که پیامب ر ص دستور داده است: «نابود کننده لذت‌ها را بسیار یاد کنید » [۱۶]، انسان را نسبت به انجام اعمال صالح و کسب توشه آخرت تشویق می‌کند، امری مطلوب است.
أي يوميَّ من الموت أفر؟
يوم لا قُدِّر، أو يوم قُدّر؟
« برای فرار از مرگ در چه روزی بگریزم . روزی که خدا خواهد، یا آنکه مقدر نیست » .
يوم لا قُدِّر لا أحذره
ومن المقدور لا ينجو الحذر
« آن را که مقدر نیست ترسی را من از آن نیست . و آن را که مقدر هست یارای گریزم نیست » .
این چنین شجاعتی است که سبب فراری شدن شیطان می‌شود و انسان تلاشگر به آرامش می‌رسد: ﴿قُلْ لَنْ يُصِيبَنَا إِلَّا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَنَا هُوَ مَوْلَانَا وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ٥١﴾[التوبة: ۵۱].
«بگو: هیچ حادثهاى براى ما رخ نمىدهد، مگر آنچه خداوند براى ما نوشته و مقرر داشته است، او مولا (و سرپرست) ماست; و مؤمنان باید تنها بر خدا توکل کنند».
این زمانیست که مصیبتی روی دهد. اما شیطان سست و خسته نمی‌شود، بلکه این بار از راه نگران کردن آن‌ها نسبت به آینده و ایجاد حزن و اندوه وارد می‌شود.
حزن و اندوهی که ناشی از تفکرات و تخیلاتی راجع به آینده است که با وسوسه‌های شیطانی تقویت می‌شوند. با وجود اینکه آینده در حیطه مشیت خداست و نه بر اساس آروزهای بشر. خداوند راجع به این نوع حزن که توسط شیطان حمایت می‌شود فرموده است: ﴿الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ﴾[البقرة: ۲۶۸].
«شیطان، شما را (به هنگام انفاق،) وعده فقر و تهیدستى مىدهد».
و به همین دلیل است که کفار گرایش شدیدتری به شرکت‌های بیمه دارند. اما بیمه مؤمنان در این رهنمود الهی تجلی یافته است: ﴿وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ١٥٥ الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ١٥٦ أُولَئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ١٥٧﴾[البقرة: ۱۵۵-۱۵٧].
«قطعا همه شما را با چیزى از ترس، گرسنگى، و کاهش در مال‌ها و جان‌ها و میوهها، آزمایش مىکنیم; و بشارت ده به استقامتکنندگان. آن‌ها که هر گاه مصیبتى به ایشان مىرسد، مىگویند: ما از آن خدائیم; و به سوى او بازمىگردیم. این‌ها، همان‌ها هستند که الطاف و رحمت خدا شامل حالشان شده; و آن‌ها هستند هدایتیافتگان».
پس بهره‌مندی از انعطاف و رضایت در رویارویی با مشکلات لازم است، البته از جهت رضایت به مقدرات خداوند، نه به این معنی که خواستار بقای مصیبت هستی، بلکه به دلیل کم شدن اثرات آن و دریافت اجر صبر در مقابل مشکلات. پس با این بینش خود را در قبال بیماری‌ها بیمه کن، و بدان که در میان جانداران زمینی موجودی برتر از انسان آفریده نشده است. و در زمین خدا جانداری دیگر به زخم معده یا درد عصبی یا سکته مغزی مبتلا نمی‌شود، چرا که فقط انسان است که دارای حزن و اندوه آینده است، و به آن فکر می‌کند: ﴿وَمَا مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا﴾[هود: ۶].
«هیچ جنبندهاى در زمین نیست مگر اینکه روزى او بر خداست».
[۱۶] به روایت ترمذی، شماره ۳۴۴، با سند حسن.