فضایل و احکام مکه مکرمه

الف: طواف به دور کعبه:

خداوند برای هیچ کس بر ساختمان و بنیانی غیر از کعبه خانه مبارک خود اجازه طواف نداده است، و آن را از بهترین کردارها به حساب آورده است و در قرآن به آن دستور می‌فرماید: ﴿وَلۡيَطَّوَّفُواْ بِٱلۡبَيۡتِ ٱلۡعَتِيقِ ٢٩﴾[الحج: ۲۹].

«و بر گِرد خانۀ گرامی کعبه، طواف کنند».

و به ابراهیم خلیل و پسر او اسماعیل امر می‌نماید تا بیت الحرام را برای طواف کنندگان و عاکفان و رکوع و سجودکنندگان پاک و طاهر نمایند: ﴿وَعَهِدۡنَآ إِلَىٰٓ إِبۡرَٰهِ‍ۧمَ وَإِسۡمَٰعِيلَ أَن طَهِّرَا بَيۡتِيَ لِلطَّآئِفِينَ وَٱلۡعَٰكِفِينَ وَٱلرُّكَّعِ ٱلسُّجُودِ ١٢٥﴾[البقرة:۱۲۵].

و خداوند طواف به گِرد کعبه را بر هر حج کننده و انجام دهندۀ عمره‌ای را به عنوان رکنی از حج برای بیت الحرام قرار داده است، و حج و عمره بدون طواف بر کعبه صحیح و روا نیست، و در غیر حج و عمره نیز به انجام آن ترغیب نموده است، و اجر عظیم و بزرگی بر انجام آن قرار داده است، فریبخورده و ضررمند کسی است که انجام آن برایش میسّر گردد و او تفریط ورزد.

از عبدالله بن عمر بروایت است که می‌گوید: از پیامبر صشنیدم که می‌گفت: «مَنْ طافَ سَبْعاً فَهُوَ كَعِدْلِ رَقبةٍ» [۵۶]هر که هفت بار طواف کعبه را به جایی آورد همچون آزاد کردن برده‌ای است.

و از عبدالله بن عمر ببه ثبت رسیده است که می‌گفت: از رسول الله صشنیدم می‌گفت: «من طاف بالبيت كتب الله -عز وجل- له بكل خطوة حسنة ومحا عنه سيئة» [۵۷].

(هر کسی به دور بیت طواف کند خداوند برای هر گامی که برمی‌دارد یک حسنه برای وی می‌نویسد و یک سیئه را از دفتر عمل وی محو و پاک می‌نماید.

همچنان خداوند بر هر حج‌گزاری که بخواهد از مکّه خارج گردد واجب کرده است که با کعبه و طواف وداع و خداحافظی انجام دهد، و بخاری در صحیح خویش از ابن عباس بنقل می‌نماید که ابن عباس بمی‌گوید: «أمَرَ الناس أن يكونَ آخر عهدهم بالبيت، إلاَّ أنَّه خفف عن الحائض»به مردم امر شده است که آخرین پیمان و دیدارشان با بیت باشد، ولی زن حائض از این طواف و دیدار آخر با بیت معاف شده است [۵۸].

و در روایت مسلم از ابن عباس بکه می‌گوید: مردم از هر طرفی از مکه برمی‌گشتند پیامبر صفرمود: «لا يَنْفِرنَّ أَحدٌ حَتى يكونَ آخِرَ عَهْدِهِ بالبيتِ» [۵۹].

هیچ کس در رفتن شتاب نکند تا اینکه آخرین طواف را با بیت انجام دهد.

و خداوند از منع طواف کننده‌گان در هر وقت که بخواهد بر حذر نموده است، از جبیر بن مطعم س نقل شده است که پیامبر صگفت: «يا بني عبد مناف، لا تمنعنَّ أحداً طاف بهذا البيت، وصلّى أيَّ ساعة شاء من ليل أو نهار» [۶۰].

(ای بنی عبدمناف هیچ کسی را که این بیت را طواف کند منع نکنید، و هر ساعتی از شب یا روز بخواهد نماز بخواند).

[۵۶] سنن النسائي (۵/۲۲۱) و آلباني آن را صحيح دانسته (۲۷۳۲). [۵۷] ترمذی در «الحج» شماره (۹۵۹) وحاکم (۱/۴۸۹) وابن خزیمه شماره (۲۷۵۳)، وابن حبان (۹/۱۰) شماره (۳۶۹۷) و در سند آن نزد آنان عطاء بن السائب می‌باشد که او از نظر حفظ و اتقان ضعیف است به سبب خِرِفْ شدن او در آخر عمرش، ولی نزد امام أحمد (۲/۱۱) از طریق سفیان بن عیینه روایت دیگری است که حدیث را به درجه بالا می‌برد، و سفیان کسی است که قبل از خرف شدن عطاء از او حدیث روایت کرده است، و همچنین سفیان ثوری نیز نزد ابن حبان (۹/۱۲). پس با این روایات حدیث به درجه قوی می‌رسد، چون هر دو سفیان روایتشان از عطاء قبل از خرف شدن او بوده است. نگا: السلسله الصحیحه، الألبانی (۶/۴۹۷). [۵۸] بخاری با فتح الباری (۳/۵۸۵). [۵۹] مسلم (۲/۹۶۳). [۶۰] أبوداود شماره (۱۸۹۴)، وترمذی و آن را صحیح شمرده است، شماره (۸۶۸)، ونسائی شماره (۵۸۵، ۲۹۲۴)، وابن ماجه شماره (۱۲۵۴)، وابن خزیمه در صحیحش شماره (۲۷۴۷)، وابن حبان در صحیحش شماره (۱۵۵۲)، وحاکم و آن را صحیح شمرده است (۱/۴۴۸).