ألف: خداوند برای کسی که طواف بیت الحرام نماید دستور داده است تا آن را به مصلی اتخاذ نماید:
خداوند میفرماید: ﴿وَٱتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبۡرَٰهِۧمَ مُصَلّٗىۖ﴾[البقرة: ۱۲۵].
«از مقام ابراهیم نمازگاهی برای خود انتخاب کنید».
و بخاری از حدیث انس سروایت کرده است که عمر سگفت: (در سه چیز موافقه خداوند نمودم و یا خداوند با من موافقت نمود، گفتم: ای رسول خدا کاش مقام ابراهیم را به مصلی اتخاذ مینمودی) [۹۹].
و خواندن نماز بعد از طواف پشت مقام سنت رسول خدا صاست، نسائی از ابن عمر بروایت میکند که ابن عمر بگفته است: پیامبر صقدوم کرد و هفت بار بیت الله را طواف نمود و پشت مقام دو رکعت نماز به جای آورد و بین (کوه) صفا و مروه هم سعی نمود، و گفت: ﴿لَّقَدۡ كَانَ لَكُمۡ فِي رَسُولِ ٱللَّهِ أُسۡوَةٌ حَسَنَةٞ﴾ [۱۰۰]پیامبر صبرای شما در زندگی سرمشق نیکویی بود.
جابر سمیگوید: پیامبر صهفت بار خانه خدا را طواف نمود، در سه بار آن هروله [۱۰۱]نمود، و چهار بار هم به صورت راه رفتن معمولى طواف انجام داد، و سپس در مقام قیام کرد و دو رکعت نماز را به جای آورد، و بـعد از آن آیه: ﴿وَٱتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبۡرَٰهِۧمَ مُصَلّٗىۖ﴾را با صدای بلند خواند، به طوری که مردم آن را میشنیدند [۱۰۲].
باید مردم بدانند که هر کسی به سبب ازدحام جمعیت نتوانست در پشت مقام نماز را به جای آورد، میتواند در هر مکانی از مسجد الحرام نماز را اقامه نماید.
شیخ عبدالعزیز بن باز: میگوید: (واجب نیست بر طائف که پشت مقام ابراهیم دو رکعت نماز بخواند، ولیکن هر گاه بدون مشقت و اذیت برای او میسر و فراهم گردید مشروع است. و اگر آن را در هر مکان و جایی از مسجد الحرام، و یا در هر مکانی از حرم به جای آورد مأجور خواهد شد، و مشروع نیست به خاطر اِدای آن در دور مقام مزاحمت را برای سایر طائفین ایجاد نماید.
بلکه لازم است از ازدحام دوری نماید و در سایر نقاط مسجد الحرام آن را به جای آورد، چون عمر سدو رکعت نماز طواف را در برخی از طوافهای خود در ذی طوی که جزء حرم است اما خارج از مسجد الحرام به جای آورد. و همچنین أم سَلَمه لنماز طواف الوداع را خارج از مسجد الحرام خواند و ظاهراَ علت آن ازدحام جمعیت بوده است، و یا با این کار خواسته است برای مردم وسعت شرعی این امر را تبیین کرده باشد [۱۰۳].
پس عمل مشروع نزد مقام همین است، که عبارت است از نماز خواندن پشت آن برای کسی که میسّر گردد گرچه از آن دور باشد، و اما مسح بر روی آن و تبرک جستن و بوسیدن آن، همه این موارد از پیامبر صوارد نشده است و برای این امت مشروع نگردیده است، قتاده: در توضیح ﴿وَٱتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبۡرَٰهِۧمَ مُصَلّٗىۖ﴾میگوید: همانا امر شدهاند که نزد مقام نماز بخوانند و به مسح آن اَمر نشدهاند... [۱۰۴].
[۹۹] بخاری (۸/۶۸). [۱۰۰] بخاری شماره (۳۹۵، ۱۶۲۳، ۱۶۴۵، ۱۶۴۷، ۱۷۹۳) و مسلم شماره (۱۲۳۴). [۱۰۱] هروله: نوعى حرکت بین راه رفتن و دویدون است. [۱۰۲] جزوی از حدیث جابر در صفت حج رسول اللهصدر صحیح مسلم (۲/۸۸۷) شماره (۱۲۱۸). [۱۰۳] مجموع فتاوى و مقالات متنوعه (۱۸/۲۲۸). [۱۰۴] ابن جریر اخراج نموده است (۳/۳۵) شماره (۲۰۰۰) با اسناد صحیح به قتاده، و ازرقی در اخبار مکّه (۲/۲۹) روایت نموده است، نگاه: الحوادث والبدع، طرطوشی ص ۱۰۳.