نکته هایی در علم میراث

مبحث موانع ارث

مانع در لغت حائل در بین دو چیز است و در اصطلاح چیزی است که از وجودش عدم لازم می‌شود ولی از عدمش نه وجود و نه عدم ذاتی لازم نمی‌شود . درست عکس «شرط» که عبارتست از چیزی که از عدمش عدم، لازم می آید ولی از وجودش نه وجود و نه عدم ذاتی لازم نمی‌آید و موانع ارث سه چیز است: رق، قتل، اختلاف دین.

مانع اول رِق: و آن عجزی است حُکمی و اعتباری، که لازمه‌ی انسان گردیده و به آن قیام پیدا می‌کند و سبب اصلی پیدایش آن کفر می‌باشد. پس رقیق نه ارث می‌برد و نه از او ارث برده می‌شود و نه کسی را حجب می‌کند – معنی حجب بعداً خواهد آمد – و بندۀ مبعض– کسی که قسمتی از وجودش بنده و قسمتی دیگر آزاد است – به اندازه حریتی که در او وجود دارد ارث می برد و از او ارث برده می‌شود و همچنین وارثین دورتر از خود را حجب می‌کند.

مانع دوم قتل: قتلی مانع ارث می‌شود که باعث قصاص یا دیه یا کفاره گردد، و قتلی که منجر به این سه چیز نگردد مانع ارث نخواهد بود.

مانع سوم اختلاف دین: پس مسلمان از کافر ارث نمی‌برد جز از طریق ولاء و کافر از مسلمان ارث نمی‌برد جز به ولاء و اگر کافر قبل از تقسیم ترکه مسلمان شود برای اینکه او را به اسلام ترغیب کنیم به او ارث داده می‌شود . وکفر انواع مختلفی است ودلیل عدم توارث در بین اهل دو دین مختلف احادیث وارده از رسول اللهصمی‌باشد.